Εἰς ἕνα τροπάριο τῆς ἀκολουθίας τῶν ἑορταζομένων Ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, λέγεται: «Φέροντες τὰ παρόντα γενναίως, χαίροντες τοῖς ἐλπιζομένοις ἔλεγον οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες».

Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ φαίνεται ἡ ἑτοιμότητα τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ ὁμολογιακοῦ χαρακτῆρα τοῦ Χριστιανισμοῦ.

«Φέροντες τὰ παρόντα». Ποιὰ εἶναι αὐτά; Ὁτιδήποτε μπορεῖ νὰ φαντασθῇ ἡ διαβολικὴ διάνοια, ποὺ ἐπινοεῖ τρόπους γιὰ νὰ ἐμποδίση τοὺς πιστοὺς νὰ συνεχίσουν τὸ δρόμο τους. Καὶ ἀρχίζει ἀπὸ τὶς παραμικρὲςἐνοχλήσεις, εἴτε ἐσωτερικὲς εἴτε ἐξωτερικὲς καὶ φθάνει στὸ τέρμα τῶν κακῶν, τὸν θάνατο. Γι᾿ αὐτὸ οἱ χριστιανοὶ πρέπει νὰ εἶναι ἕτοιμοι ἀκριβῶς εἰς αὐτὴ τὴν ἔκτασι τῶν κακῶν, οὕτως ὥστε νὰ φέρουν «τὰ παρόντα» γενναίως, ὄχι μὲ μικροψυχία. Καὶ αὐτὸ θὰ τὸ κατορθώσουν, ἐὰν εὑρίσκονται «χαίροντες τοῖς ἐλπιζομένοις».

Πραγματικά, ἐὰν ὑπολογίσωμε τὸ τί περιμένει τοὺς πιστοὺς ἀπὸ τὴν θεία ἀμοιβή, «οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι» (Ρωμ. 8,18). Ποία δόξα; Αὐτὴ ποὺ λέει ὁ ἀθλητὴς τῆς ἀγάπης. «Νῦν τέκνα Θεοῦ ἐσμέν, καὶ οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα· οἴδαμεν δὲ ὅτι ἐὰν φανερωθῆ, ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα» (Α´ Ἰωάν. 3,2). Καὶ τότε θὰ εὑρίσκεται ὁ Ἰησοῦς μας, Θεὸς ἐν μέσῳ Θεῶν. Δικαίως λοιπὸν λέγει· «Ἐγὼ εἶπα θεοὶ ἐστὲ καὶ υἱοὶ Ὑψίστου πάντες».

Εἰς αὐτὰ τὰ ἐλπιζόμενα χαίροντες, ἀλληλοπαρεκινοῦντο οἱ Ἅγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες καὶ ἔλεγαν. «Ἐὰν τώρα δὲν ἀποθάνουμε, τεθνηξόμεθα πάντως». Ἐὰν τώρα, στὴν ὥρα τῆς ὁμολογίας γιὰ τὴν πίστι μας, τώρα ποὺ ἦλθε ὁ διάβολος νὰ μᾶς φράξη τὸν δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ στὸν Χριστό, ἀρνηθοῦμε νὰ πεθάνωμε, δὲν θὰ πεθάνωμε οὕτως ἢ ἄλλως ὕστερα ἀπὸ λίγο καιρό; Ἔτσι καὶ ἀλλοιῶς ὁ θάνατος ὑπάρχει καὶ εἶναι ἀδύνατο νὰ τὸν ἀποφύγωμε. Τί θὰ κερδίσωμε, λοιπόν, ἂν παρατείνωμε τὴν ζωή μας γιὰ λίγο μέσα εἰς αὐτὸ τὸ χάος, τὴν κόλασι ποὺ ζοῦμε; Θὰ πεθάνωμε γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ὥστε νὰ κερδίσωμε τὴν ἰδική Του ἀγάπη. Βλέπετε σύνεσι; Καὶ ἄντεξαν στὸ φοβερὸ ἐκεῖνο κρύο καὶ τὰ τόσα ἄλλα δεινὰ ποὺ τοὺς ὑπέβαλαν. Δὲν παρῆλθαν ὅμως τὰ δεινὰ ἐκεῖνα; Πόσο ἐκράτησαν;

Ἀπὸ τότε ὅμως, ἀπὸ τὸν 2ον αἰῶνα, ποὺ ἄθλησαν οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες καὶ ἀπέδειξαν τὴν ἀγάπη τους πρὸς τὸν Θεό, μέχρι σήμερα, πόσα ἑκατομμύρια γόνατα δὲν ἐλύγισαν μπροστὰ στὴν εἰκόνα τους, μέσα στοὺς Ἱεροὺς ναούς, κατὰ τὴν μνήμη τους καὶ τοὺς ἐπεκαλέσθησαν μὲ βάθος ταπεινοφροσύνης, νὰ συγκατέβουν καὶ νὰ ἐπιβλέψουν εὐμενῶς καὶ εἰς αὐτούς; Καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ ἐπὶ γῆς αἴγλη ποὺ ἔχουν, ἡ ἐν οὐρανοῖς πόση, ἀφοῦ ἔγιναν υἱοὶ Θεοῦ;

Ἔτσι πρέπει καὶ ἐμεῖς νὰ ἐρεθίζωμε τὸν ἑαυτό μας. Γιατὶ, ὅπως εἶπε ὁ Ἰησοῦς μας, «τὸ μὲν πνεῦμα πρόθυμον, ἡ δὲ σὰρξ ἀσθενής» (Ματθ. 26,41). Αὐτὰ τὰ δυό, τὸ πνεῦμα καὶ ἡ σάρξ, παρ᾿ ὅλο ποὺ εἶναι δυό, ἐν τούτοις εἶναι κατὰ τέτοιο τρόπο ἑνωμένα, ποὺ ἐπηρεάζει τὸ ἕνα τὸ ἄλλο. Ἐὰν στὴν «σάρκα», τὸν ἐξωτερικὸ ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος εἶναι περισσότερο αἰσθητός, δὲν δίνουμε τρόπους γιὰ νὰ τὸν παρακινοῦμε καὶ μένει μόνος του μέσα στὰ συναισθήματά του τὰ βαριὰ καὶ συγκεχυμένα, τὰ μετὰ τὴν πτῶσι, τότε αὐτὴ ἡ κατάστασι ἐπιδρᾷ καὶ στὸ πνεῦμα του, καὶ δὲν τὸν ἀφήνει νὰ προχωρήση μπροστὰ παρ᾿ ὅλες τὶς καλὲς προθέσεις ποὺ ἔχει. Ἐπιδρᾷ καὶ σπρώχνει τὸν ἄνθρωπο στὴ νωχέλεια καὶ τὴν ἀδιαφορία καὶ ἔτσι ἐμποδίζει τὸν καλὸ σκοπό.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀγαθὸ κτίσμα καὶ ἔχει ροπὴ πρὸς τὸ ἀγαθό, ἔχει ὅμως ἐξαιτίας τῆς πτώσεως μεγάλη ροπὴ καὶ πρὸς τὸ κακό, γι᾿ αὐτὸ ὠφελοῦν πάρα πολὺ οἱ διάφοροι τρόποι καὶ ὑποκινήσεις, λόγω τοῦ ὅτι χαρακτηριστικὸ τῆς φύσεώς μας εἶναι ἡ μιμητικότης. Μὲ διαφόρους τρόπους καὶ ἐπίνοιες παρακινοῦμε καὶ σπρώχνομε τὸν ἑαυτό μας νὰ ἀποκτήση συνήθεια τοῦ καλοῦ καὶ νὰ ἀποφεύγῃ τὸ κακὸ μὲ τὸν φόβο καὶ τὴν ἀπειλή. Αὐτὸ τὸ βρίσκουμε πολλὲς φορὲς στοὺς βίους τῶν Πατέρων μας καὶ εἰς αὐτοὺς τοὺς Μάρτυρες. Κατὰ τὴν ὥρα τοῦ μαρτυρίου, ἐνῷ εὑρίσκονται μέσα στὸ στάδιο, εἴτε παρηγορεῖ ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, εἴτε ἐνθαρρύνουν οἱ ἴδιοι τὸν ἑαυτό τους. Ξέρουν ὅτι ἡ φύσι μετὰ τὴν πτῶσι ἔχει ἀποκτήση βαρύτητα καὶ ἂν δὲν τὴν σπρώξης δὲν ἀνεβαίνει. Πολλὲς ἀγαθὲς μνῆμες καὶ παραδειγματισμοὺς ἀναφέρουν οἱ Πατέρες μας καὶ ἰδιαίτερα ὁ Ἀββᾶς Ἡσαΐας. Ἂς ἐπιστρέψωμε ὅμως στὸ μαρτύριο τῶν Ἁγίων.

Στὸ τέλος, ὅταν ὁ ἕνας ἐξ αὐτῶν ἐλύγισε καὶ ἀρνήθηκε τὴν ὁμολογία του, τότε ἔκαναν προσευχὴ οἱ Ἅγιοι νὰ τοὺς ἀξίωση ὁ Θεὸς ὅπως ἦταν πιὸ πρὶν σαράντα τὸν ἀριθμό, σαράντα καὶ νὰ μαρτυρήσουν. Καὶ ἀμέσως συνεπληρώθη ἡ θέσι τοῦ πεπτωκότος καὶ ἔτσι ἔμεινε ὁ ἀριθμός τους, ὅπως παρεκάλεσαν. Ἀφοῦ μὲ διαφόρους τρόπους ἐθανατώθησαν οἱ μάρτυρες, διετάχθη, ὅσα σώματα ἦσαν νεκρά, νὰ φορτωθοῦν σὲ ἅμαξες καὶ νὰ πεταχτοῦν μέσα στὸ ποτάμι γιὰ νὰ ἐξαφανισθοῦν, ἢ νὰ ριχθοῦν στὴ φωτιά.

Ὅταν ἐδόθη ἡ ἐντολή, ἄρχισαν νὰ μαζεύουν τὰ λείψανα. Ἕνα ὅμως ἐφαίνετο ὅτι ἦτο ἀκόμη ζωντανό. Αὐτὸ τὸ παραμέρισαν, γιατὶ ἡ διαταγὴ ἦτο μόνο τὰ σώματα τῶν νεκρῶν νὰ καταστρέψουν. Στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου παρευρίσκετο καὶ ἡ μητέρα τοῦ ζωντανοῦ μάρτυρος. Εὐσεβέστατη μητέρα, ἡ ὁποία, ὅταν ἤκουσε ὅτι τὸ παιδί της συνελήφθη καὶ ἐμαρτυροῦσε, ἔτρεξε ἐκεῖ γιὰ νὰ τὸ καμάρωση καὶ νὰ καυχηθῆ γιὰ τὴν χριστιανική της ἰδιότητα, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸ ἐνίσχυση συγχρόνως, μὴν τυχὸν καὶ λυγίση σὰν ἄνθρωπος. Πραγματικὴ ἡρωίδα! Ὅταν εἶδε λοιπόν, ὅτι οἱ στρατιῶται ἄφησαν τὸ σῶμα τοῦ παιδιοῦ της, γιατὶ ἦταν ἀκόμα ζωντανὸ καὶ ἔφευγαν, αὐτὴ ἐφώναξε νὰ τὸ πάρουν, ἀλλὰ δὲν τὴν ἤκουσαν. Τί κάνει λοιπόν; Διὰ νὰ ὁλοκληρώση πράγματι τὸν ἡρωισμό της σὰν χριστιανὴ μητέρα, τὸ φορτώνεται καὶ τοὺς ἀκολουθεῖ, θέλει νὰ τὸ ρίξη πάνω στὰ ἄλλα λείψανα, νὰ συντελειωθῇ καὶ αὐτὸς μὲ τοὺς ἄλλους, μήπως καὶ παραμείνει πίσω καὶ ὑστερηθῆ τὴν δόξα ποὺ τοῦ ἀνῆκε. Ἐδῶ, μόνο με τὴν σιωπὴ ἠμπορεῖ νὰ σταθῇ κανείς.

Πῶς νὰ χαρακτηρίση τοὺς παλμοὺς αὐτῆς τῆς χριστιανικῆς καρδιᾶς; Μητέρα αὐτή, νὰ βλέπει τὸ πολτοποιημένο παιδί της νὰ σπαράζῃ καὶ ἀντὶ νὰ ἐπινοήση τρόπους νὰ τὸ παρηγόρηση καὶ ἁπαλύνῃ τοὺς πόνους, ἀντὶ νὰ ἐπινοήση τρόπους παρηγοριᾶς τῆς πληγωμένης καρδίας της ἀπὸ τὸ αἴσθημα τῆς φρίκης, φοβᾶται μήπως δὲν ὁλοκληρωθῆ ἡ ἀγάπη αὐτῆς καὶ τοῦ παιδιοῦ της πρὸς τὸν Χριστό. Ξεχνᾷ ὅλους τοὺς πόνους, τὴν γυναικεία ἀδυναμία καὶ ἀσθένεια καὶ τρέχει μήπως καὶ ὑστερηθῆ τὸ παιδί της τῆς ὁλοκληρωτικῆς ἀξίας τῶν συμμαρτυρησάντων. Ἰδοὺ χριστιανικὴ καρδιά, ἡ ὁποία ἀγαπᾷ ὑπεράνω ὅλων τὸν Θεὸ καὶ μόνο!

Τελειότατο παράδειγμα, ποὺ πρέπει νὰ συγκινῇ τὸν καθένα καὶ ἰδίως ἐμᾶς τοὺς μοναχούς, οἱ ὁποίοι ἐτύχαμε τέτοιας κλήσεως, τῆς ἰδιαιτέρας προνοίας τοῦ Θεοῦ. Μᾶς ἐλύτρωσε ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία τῆς ματαιοφροσύνης γενικὰ καὶ μᾶς ἐκάλεσε εἰδικὰ στὸ στάδιο ἐκεῖνο, ποὺ ἐστάθησαν ὅσοι τὸν ἀγάπησαν ὁλοκληρωτικὰ καὶ ἐθυσίασαν τὸ πᾶν, ἀκόμα καὶ αὐτὴ τὴν ζωή τους, γιὰ νὰ ὁλοκληρώσουν τὴν ἀγάπη τους πρὸς Αὐτόν.

Εἴμεθα οἱ συνεχισταὶ καὶ συναθληταὶ τῶν Σαράντα μαρτύρων καὶ ὅλων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι κληθέντες ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ μας, ἀφοῦ ἐλκύσθησαν ἀπὸ τὸν Πατέρα Του καὶ ἐνισχύθησαν ἀπὸ τὴν Χάρι τοῦ Παναγίου Πνεύματος, κατώρθωσαν νὰ ἀποδείξουν ὅτι ἠγάπησαν ἐξ ὁλοκλήρου τὸν Θεὸ καὶ τὸ ἀπέδειξαν μὲ κάθε εἶδος αὐταπαρνήσεως καὶ φιλοθεΐας, ὅση περιεῖχε ἡ φύσι των. Δὲν εἶναι καθόλου ὑπερβολή, ὅταν βάζομε καὶ ἐμεῖς τὴν εὐτέλειά μας εἰς αὐτὴ τὴν γραμμή. Ναί, σὰν ἀνθρώπινα ὄντα τῶν δυστυχισμένων τούτων καιρῶν, μᾶς λείπουν πάρα πολλά. Καὶ ναὶ μὲν εἰς ἐμᾶς συνέβη δυστυχῶς αὐτὴ ἡ ἐξέλιξι πρὸς τὰ κάτω, ὁ Θεὸς ὅμως δὲν ἄλλαξε τὴν θέσι του ἀπέναντί μας. Παραμένει ἡ ἀπόλυτος πατρικὴ στοργὴ καὶ ἀγάπησε καὶ ἐμᾶς ὅπως ἀγάπησε καὶ τοὺς προηγούμενους ἀθλητές· ἐκείνους τοὺς μεγάλους μάρτυρες καὶ ὁμολογητές. Ἔβαλε καὶ ἐμᾶς στὴν ἴδια μερίδα, στὸ ἴδιο στάδιο, καὶ περιμένει καὶ ἀπὸ μᾶς στὸ μέτρο τῶν δυνάμεών μας, νὰ ἀποδείξωμε ὅτι προτιμοῦμε τὴν ἀγάπη Του παρὰ ὁτιδήποτε ἄλλο. «Μηδεμίαν ἐν μηδενὶ δίδοντες προσκοπήν,ἵνα μὴ μωμηθῆ ἡ διακονία, ἀλλ᾿ ἐν παντὶ συνιστῶντες ἑαυτοὺς ὡς Θεοῦ διάκονοι» (Β᾿ Κορ. 6,3.4).

Καὶ ἔτσι νὰ εἶστε βέβαιοι, ὅτι ἡ θεία Χάρι, ποὺ δὲν κάνει λάθος ποτέ, ἡ ὁποία προεῖδε ὅτι εἴμεθα ἀσθενῆ ὄντα, εὐτελῆ καὶ οὐτιδανὰ ὑποκείμενα, κατεδέχθη στὴν θεοπρεπή της μεγαλοσύνη νὰ μὴν μᾶς ὑστερήση τῆς εὐλογίας καὶ νὰ μᾶς κατατάξη στὴν μερίδα τῶν ἐκλεκτῶν. Ἔχομε πρὸς τούτοις καὶ τὴν πρεσβεία τῶν προαπελθόντων θεωμένων Μαρτύρων, ποὺ καταδέχονται ἐμᾶς τοὺς εὐτελεῖς, παρακαλοῦντες τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ νὰ βαστάζῃ τὶς ἀδυναμίες μας, νὰ ἐνισχύση τὶς ἐλλείψεις μας καὶ νὰ μὴν μᾶς ἀφαιρέση τὴν καλὴ κλῆσι τὴν ὁποία μᾶς προσέφερε, παρ᾿ ὅλες τὶς προδοσίες μας.

Μὲ καλὴ πρόθεσι λοιπόν, ὅλοι μας νὰ γυρίσωμε καὶ νὰ παρακαλέσωμε τοὺς Μάρτυρες σήμερον, καὶ αὔριον τοὺς Ὁσίους καὶ μεθαύριο τοὺς Ὁμολογητὰς καὶ ἐν συνεχείᾳ πάντας τους Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἀναμένουν, νὰ ἐντείνουν τὴν προσπάθειά τους, τὴν πατρική τους στοργή, νὰ ἱκετεύσουν τὴν παναγαθότητα τοῦ Χριστοῦ μας νὰ μᾶς ἀνεχθῆ καὶ νὰ δώσουν σὲ μᾶς ζῆλο, μόρια τοῦ ζήλου, ἀπὸ αὐτὰ ποὺ εἶχαν ἐκεῖνοι στὴν ψυχή τους καὶ κατώρθωσαν νὰ τελειώσουν τὴν μεγάλη τους ἀποστολή. Πράγματι, θὰ γίνῃ καὶ σὲ μᾶς, σὰν τὰ παιδιὰ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα εἶχαν πλουσίους γονεῖς καὶ παρ᾿ ὅλο, ποὺ αὐτὰ οὔτε ἐργάσθησαν, οὔτε γιὰ νὰ ἐργασθοῦν ἦσαν ἱκανά, ἐν τούτοις ἀπέκτησαν εὐμάρεια κληρονομική. Ἐὰν τὸ κατὰ δύναμι καταθέσωμε καὶ ἐμεῖς, τότε θὰ καταδεχθοῦν οἱ Πατέρες μας, οἱ Μάρτυρες, οἱ Ἅγιοι, νὰ μᾶς δώσουν μὲ τὴν πρεσβεία τους αὐτὸ ποὺ μᾶς λείπει καὶ ἔτσι θὰ ἐπιτύχωμε καὶ ἐμεῖς.

Ὅλοι μας λοιπόν, εἴμεθα ὑποχρεωμένοι νὰ ἀποδεικνύωμε ὄντως, ὅτι ὄχι μόνο δὲν μεταμεληθήκαμε γιὰ τὴν κλῆσι μας, ἀλλὰ στενάζομε κάθε ἡμέρα μὲ συνείδησι τῆς ἀδυναμίας μας, ὁμολογοῦμε τὴν εὐτέλεια καὶ κηρύττομε τὴν ἀνικανότητά μας, ἀλλὰ ὅμως δὲν ὑποχωροῦμε κατὰ πρόθεσι. Ἐπιθυμοῦμε καὶ ἐμεῖς νὰ συνεχίσωμε τὸν δρόμο καὶ νὰ τὸν τελειώσωμε ἐν Χριστῷ. Ἀμήν.