Ὁ σήμερον ἑορταζόμενος Φωστήρ, κορυφαῖος Πατέρας τῆς μοναστικῆς μας ἰδιότητος, Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, εἶχε ὡς ἐξαίρετο ἀρετὴ - ἐκτὸς τῶν ἄλλων ποὺ ἐπλούτιζαν καὶ ἐπροίκιζαν τὴν μακάρια ψυχή του - τὴνταπεινοφροσύνη. Κατὰ τὴν κουρά του εἰς μοναχό, ἕνας ἐκ τῶν πνευματοφόρων Πατέρων, ἐλθὼν εἰς ἔκστασι, εἶπε στὸν Γέροντά του Μαρτύριο: «Βαβαί, Ἀββᾶ Μαρτύριε, οἶδας ὅτι σήμερον ἡγούμενον τοῦ Σινᾶ ἐκούρευσας;»

Μέσα στὴν βαθύτατη ταπεινοφροσύνη του ὁ Ὅσιος Ἰωάννης, δὲν ἀπεκάλυψε τίποτε γιὰ τὸν ἑαυτό του. Τὸ μόνο ποὺ γνωρίζομε εἶναι, ὅτι δεκαεξαετὴς μπῆκε στὴν μοναχικὴ πολιτεία. Ἐκάθησε ὑπὸ τὸν Γέροντά του περὶ τὰ δεκαοκτὼ ἔτη καὶ μετὰ ἀπεσύρθη στὴν βαθύτερα ἔρημο, στὴν ὁποία ἔζησε περὶ τὰ 40 ἔτη. Μόνος ἐκεῖ μὲ τὸν μαθητή του Μωυσῆ. Ἴσως καὶ μὲ ἄλλους. Στὸ βαθύ του γῆρας, περίπου ἑβδομηκοντούτης, ἐξελέγη ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σινᾶ.

Πλήρης ἀρετῶν, ἐστήριξε γενικὰ τὴν περιφέρεια αὐτὴ τὸν τότε ὑπάρχοντα μοναχισμό, ἀφήνοντας καὶ εἰς ἐμᾶς τοὺς εὐτελεῖς, ὡς κληρονομία τὴν περίφημό του Βίβλο, τὴν ὀνομαζόμενη «Κλίμακα». Ἀρχίζει ἀπὸ τὴν ξενιτιὰ καὶ κλιμακωδῶς ἀναφέρει ὅλες τὶς καταστάσεις τῶν ἀρετῶν, μέχρι τῆς ἀπάθειας καὶ τῆς θεώσεως.

Ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο συνιστᾷ, εἶναι τὸ ταπεινὸ φρόνημα, σὰν τὸ πλέον ἀπαραίτητο στοιχεῖο, ὡς καθῆκον ἀπόλυτο σὲ κάθε χριστιανό. Ἀναφέρεται στὸν βίο του, ὅτι οἱ Πατέρες, γιὰ νὰ δοκιμάσουν τὸ ταπεινό του φρόνημα τοῦ ἐπέταξαν, ὅπως ρίχνομε στὰ σκυλιά, ἕνα κομμάτι ψωμὶ καὶ αὐτὸς ὁ μακάριος ἔσκυψε, ἐπερπάτησε μὲ τὰ τέσσερα καὶ τὸ ἐπῆρε, γιὰ νὰ τοὺς ἀποδείξη ποὺ ἀπεδέχθη αὐτὸ ποὺ τοῦ ἔκαμαν σὰν πείραμα. Αὐτὸ ἦταν τὸ δεῖγμα τῆς προκοπῆς του.

Θὰ ἤθελα νὰ ἀναφερθῶ στὸ θέμα τῆς μακροθυμίας ποὺ πρέπει νὰ ἔχωμε ὡς μοναχοί. Σὰς ἀνέφερα τὸ ὅραμα ποὺ εἶδε πνευματοφόρος Πατέρας γιὰ τὸν ὅσιο Ἰωάννη, ὅτι ἔμελλε νὰ γίνῃ ἡγούμενος τοῦ Σινᾶ. Πότε ὅμως ἔγινε αὐτό; Μετὰ ἀπὸ πενήντα πέντε χρόνια. Αὐτὸ τὸ γεγονὸς εἶναι σοβαρὸ καὶ ἀπασχολεῖ καὶ ἐμᾶς μὲ τὴν εἴσοδό μας στὴν μοναχικὴ ζωή. Ἂν καὶ κάποιος δὲν εὑρίσκεται νὰ μᾶς τὸ πῇ ἐσωτερικὰ ὅμως ἡ συνείδησι καὶ ἡ βαθεία πίστι μας τὸ ὁμολογοῦν συνεχῶς. Ποιό; Τὸ ὅτι ἐφ᾿ ὅσον ἐκλήθημε στὴν ζωὴ αὐτή, ἀσφαλῶς εἴμαστε προορισμένοι στὸ ἀπόλυτο τῆς ἐπιτυχίας μας, διὰ τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ ὅμως πότε θὰ γίνῃ; Στὸ τέρμα τῆς ζωῆς μας; Κανεὶς δὲν ξέρει πόσο θὰ ζήσωμε.

Ἐνδέχεται νὰ μακροβιώσωμε. Ἐκεῖνο ποὺ γνωρίζομε εἶναι ὅτι, «ὁ καλέσας ἡμᾶς Θεός» εἶναι ἀψευδὴς στὶς ἐπαγγελίες Του, καθὼς εἶναι «πιστὸς ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις Αὐτοῦ». Ἄρα μᾶς ἑτοίμασε τόπο καὶ θὰ μᾶς τὸν χαρίση. Χρειάζεται ὅμως μία ὑπομονὴ πολλῶν ἐτῶν καὶ τότε θὰ ἐκπληρωθῆ ἡ ἐπαγγελία. Αὐτὸς εἶναι ὁ τρόπος ποὺ ὁ Θεὸς ἐκτελεῖ τὶς ἐπαγγελίες Του.

Ἂς ἐπανέλθωμε τώρα στὸ θέμα τῆς ταπεινοφροσύνης. Κάθε ἀρετὴ εἶναι ἐπωφελὴς καὶ ἀναγκαία, διότι ἐξυψώνει τὴν προσωπικότητά μας, ἡ ὁποία κατερρακώθη μὲ τὴν πτῶσι, καὶ ἐγέμισε τὴν εἰκόνα μὲκηλῖδες. Πρέπει αὐτὲς οἱ κηλῖδες, μία-μία νὰ ἐξαλειφθοῦν καὶ νὰ ἐπανέλθη ἡ εἰκόνα καὶ ἡ μορφὴ στὴν ἀρχική της ἀξία. Οἱ κηλῖδες εἶναι ἡ παρὰ φύσι ζωή, δηλ. τὰ πάθη καὶ οἱ ἁμαρτίες, τὰ ὁποῖα μᾶς προκάλεσε ἡ πτῶσι καὶ ἡ ἀμελημένη μας ζωή. Ἀπὸ τότε ποὺ ἐγνωρίσαμε τὴν εὐσέβεια, ἕως αὐτὴ τὴν ὥρα, δὲν ἠμπορέσαμε νὰ ἐφαρμόσωμε αὐτὰ ποὺ ἀπαιτεῖ τὸ θεῖο θέλημα. Καὶ δὲν εἴμεθα ἁμαρτωλοὶ μόνο στὴν περίοδο τῆς ἀγνοίας μας. Δυστυχῶς ἐμείναμε ἁμαρτωλοὶ καὶ στὴν περίοδο τῆς γνώσεως. Καὶ ἡ εἰκόνα εὑρίσκεται καταρρακωμένη.

Τώρα, ἐπιβάλλεται μὲ τὴν πτωχή μας προσπάθεια καὶ μὲ τὴν ἀπόλυτο συνεργασία τῆς θείας Χάριτος νὰ ἀποκτήσωμε, ἀντὶ τῶν κακῶν καὶ τῶν παθῶν, τὶς ἀρετές, οἱ ὁποῖες ἔχουν αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἰδιότητα.Ἀντικαθιστοῦν τὴν δυσμορφία τῆς εἰκόνος, καὶ ἀφοῦ σιγὰ-σιγὰ χάριτι Χριστοῦ, ἀναζωγραφίσομε καὶ ἐπαναφέρομε τὴν εἰκόνα στὴν πρώτη της αἴγλη καὶ κατάστασι, στὸ ἀρχαῖο ἁπλοῦν, τότε φαίνεται ὁ χαρακτῆρας, τίνος εἴμεθα, ἀπὸ ποῦ καταγόμεθα. Εἴμεθα, φυσικὰ τοῦ Πατρός μας, γι᾿ αὐτὸ καὶ φέρομε τὸ ἐπίθετο «χριστιανοί», διότι καταγόμεθα ἀπὸ τὸν Χριστό.

Ὅλες λοιπὸν οἱ ἀρετὲς εἶναι χρήσιμες, ἀπαραίτητες, ἀναγκαῖες καὶ κάθε μιὰ ἀκριβῶς ξεριζώνει τὴν ἀντίστοιχη κακία καὶ θεραπεύει τὴν κατάλληλη πληγή.

Ὑπάρχει ὅμως καὶ μία ἄλλη ἀρετή, ἡ ὁποία καὶ μόνη αὐτὴ μπορεῖ νὰ ἀντικαταστήση ὅλες τὶς ἄλλες καὶ νὰ ἀποκαταστήση τὴν μορφὴ τῆς εἰκόνος ἀσυγκρίτως λαμπρότερη ἀπὸ ὅ,τι φυσιολογικὰ θὰ ἐγίνετο. Αὐτὴ συνιστοῦν οἱ Πατέρες. Καὶ δὲν εἶναι παράξενο. Διότι αὐτὴ ἡ ἀρετή, εἶναι ἀκριβῶς ὁ γνήσιος χαρακτῆρας τοῦ Πατρός μας, τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸς ὁ ὁποῖος ἐνομοθέτησε καὶ ἔγινε γιὰ μᾶς ἄνθρωπος, ὄχι γιατὶ Τοῦ ἐχρειάζετο, ἀλλὰ γιὰ τὸ πλήρωμα τῆς παναγάπης Του πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Δὲν ἠρκέσθη νὰ τοῦ μιλήσῃ ἀπὸ μακρυά, ἀλλὰ ἐφόρεσε τὸν ἴδιο τὸν ἄνθρωπο, ἔζησε μαζί μας καὶ μᾶς ἔδειξε πρακτικά, σὰν κλίμακα, ἕνα - ἕνα τὸ σκαλοπάτι, πῶς νὰ βαδίσωμε, ἀνακτοῦντες τὶς ἀρετὲς καὶ καταστρέφοντες τὶς κακίες.

Μὲ ὅλα αὐτὰ ἠθέλησε νὰ μᾶς πῇ καὶ κάτι παραπάνω: «Θέλετε νὰ σὰς πῶ ποιὸς εἶμαι; Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ ὅτι πρᾶος εἰμὶ καὶ ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. 11,29).Ἐδῶ ἐλύθηκε τὸ μεγάλο μυστήριο. Τώρα ἐμάθαμε ὄχι μόνο ἐξωτερικὰ τὴν μορφή, ἀλλὰ τὸ βάθος τῆς καρδίας, τὸ κέντρο τῆς ὑποστάσεως Αὐτοῦ. Αὐτὸς εἶναι ὁ Θεὸς καὶ Πατέρας μας! Ποιὸς θέλει τώρα λοιπὸν νὰ πάρη ἐπάνω του τὸν τίτλο τῆς κληρονομιᾶς, ποὺ θὰ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νὰ παραμερισθοῦν τὰ ἐμπόδια καὶ οἱ θυρωροί, διὰ νὰ εἰσέλθη μὲ δόξα καὶ παρρησία καὶ νὰ πέση στὴν πατρικὴ ἀγκάλη; Αὐτὸς ὁ ὁποῖος εἶναι ἔξυπνος, θὰ προσπαθήση στὴν ζωὴ αὐτὴ νὰ περισυλλέξη ἐπάνω στὴν μορφή του ὁλόκληρο τὸν χαρακτῆρα τοῦ Πατρός. Καὶ αὐτὸς εἶναι ὁ ταπεινός.

Εἶναι ὅμως φυσιολογικὴ ἡ ταπείνωσι, ἢ μήπως εἶναι κάποιο πρᾶγμα ὑπὲρ φύσι καὶ εἶναι δύσκολο νὰ τὸ συλλάβωμε καὶ διανοητικὰ ἀκόμα;

Τί εἶναι ταπείνωσι; Ταπείνωσι εἶναι ἡ πραγματικότης. Μήπως μᾶς χρειάζονται ὅμως ἐπίνοιες γιὰ νὰ ἀνακαλύψωμε μέσα μας τὴν πραγματικότητα, ὅτι ὄντως εἴμαστε εὐτελεῖς καὶ οὐτιδανοί, ἀνίκανοι στὴν ἀθλιότητα ποὺ εὑρισκόμαστε; Δὲν νομίζω, ὅτι αὐτὸ εἶναι δύσκολο.

Ἐὰν ἀκούσωμε ἀπὸ τὴν Γραφὴ τὴν καταγωγή μας καὶ βάλωμε δίπλα στὸ πρότυπο τὴν μορφή μας, ἀμέσως θὰ ἐντραποῦμε. Ἀκούσαμε, ὅτι ἡ κατασκευή μας ἐξ ἀρχῆς ἔγινε κατὰ ἰδιαίτερο τρόπο, μὲ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ «κατ᾿ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσίν» Του. Ἐγίναμε κατὰ τὴν θείαν ἀπόφασι ἕνας «κατὰ χάριν» Θεός, ὅμοιος μὲ τὸν κατὰ φύσι Θεό. Αὐτὴ εἶναι ἡ καταγωγή μας, καὶ τώρα εὑρίσκομε, ὅτι ἐκαταντήσαμε «σπήλαια λῃστῶν». Ἡ κακουργία, ἡ ἐγκληματικότης, ἡ πονηρία καὶ ἡ ποικιλόμορφη ἁμαρτία, περιστρέφονται μέσα μας ἐλεύθερα καὶ μόνο ἐξωτερικὰ διαφέραμε ἀπὸ τὰ κτήνη. Αὐτὴ ἡ διαπίστωσι εἶναι ἡ πραγματικότης. Καὶ ἄρα ἀπὸ τοῦτο τὸ παράδειγμα, ἠμποροῦμε νὰ βάλωμε ἀρχὴ γιὰ νὰ κατακτήσωμε τὴν ταπείνωσι. Μετὰ τὴν διαπίστωσι, ὅτι εἴμαστε ἐλεεινοί, πιάναμε αὐτὸ τὸ φρόνημα καὶ ἡσυχάζομε. Ὅταν κρατοῦμε αὐτὸ τὸ φρόνημα, πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ θυμώσωμε κατὰ τοῦ ἄλλου; Ἕνας τέτοιος χαρακτῆρας σκέφτεται γιὰ πλεονεξίες, ἁρπαγές, ἐκδικήσεις καὶ κακουργίες; Οὐδέποτε γίνεται αὐτό. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος, πάλι δὲν εἶναι ἄξιος, χάριν τῆς ἐλεεινότητός του, νὰ πάσχῃ καὶ ὄχι νὰ δοξάζεται;

Αὐτὰ ὅλα τὰ εἶπα, γιὰ νὰ δώσω ὕλη στὸ πόσο εἶναι εὔκολο, ἂν θελήσωμε, ἀπὸ αὐτὲς τὶς πρόχειρες διαπιστώσεις, νὰ ἁρπάξωμε αὐτὴ τὴν ἐργασία καὶ νὰ ξεκινήσωμε ὁ καθένας μας μὲ ἅμιλλα εὐσεβῇ, ποιὸς νὰ περάση τὸν ἄλλο. Ἐδῶ ἐπιτρέπεται ἡ ἅμιλλα. «Καλὸν τὸ ζηλοῦσθαι ἐπ᾿ ἀγαθῷ».

Νὰ ὅμως καὶ δεύτερη ἐπίγνωσι τῆς ταπεινώσεώς μας. Ὅταν ᾖλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου καὶ ἐπεδήμησε ὁ Θεὸς Λόγος, ἔσβησε τὰ παλιά, ἔσχισε τὸ χειρόγραφο, ἀνέσυρε τὴν εἰκόνα ἀπὸ τὸ βάθος καὶ τὴν ἐσφράγισε μὲ τὰ ἠμαγμένα Του δάκτυλα. Τὴν ἐπανέφερε στὸ ἀρχαῖο κάλλος καὶ τῆς ἔδωσε τὴν δύναμι τῆς υἱοθεσίας· καὶ τὴν ἐπήραμε στὸ βάπτισμα, ἀλλὰ καὶ πάλι κατηντήσαμε στὰ ἴδια. Ἐλεεινότης χωρὶς σύνορα καὶ περιγραφή.

Εἶναι λοιπόν, δύσκολο αὐτὲς τὶς διαπιστώσεις νὰ τὶς κρατᾷ ὁ καθένας καὶ νὰ ἀγωνισθῆ νὰ ἀποκτήση αὐτὴ τὴν παναρετή, ποὺ εἶναι ὁ γνήσιος χαρακτῆρας τοῦ Πατρός μας, ποὺ μόλις τὴν ἰδοῦν οἱ Ἄγγελοι ἀμέσως παραμερίζουν; Καὶ ἡ φλογίνη ρομφαία ἀκόμα, ἂν ἔμενε στὴ θέσι της καὶ δὲν κατηργεῖτο ἀπὸ τὸν Σταυρὸ τοῦ Ἰησοῦ μας, μόλις ἀντίκριζε τὴν μορφὴ αὐτή, θὰ παρεμέριζε ἀμέσως. Διότι πῶς θὰ σταθῇ, ὅταν βλέπῃ τοὺς υἱοὺς τοῦ πατρός των νὰ βαδίζουν μὲ παρρησία νὰ κληρονομήσουν τὴν ἐπαγγελία τους; Μὲ παράδειγμα τὸν σημερινὸ Ὅσιο Πατέρα καὶ ὅλους τοὺς Ἁγίους, ἀλλὰ περισσότερο τὸ πρότυπό μας, τὸν ἀρχηγὸ τῆς σωτηρίας μας «τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν» (Ἑβρ. 12,2), ἂς συνεχίσωμεν «τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα» καὶ νὰ εἶσθε σίγουροι ὅτι ἡ ἐπιτυχία μας εἶναι βεβαία. Ἀμήν.