Για την αμφίεση, για την ενδυμασία των κληρικών μας, θα μιλήσουμε εδώ.
Όταν, αγαπητοί μου, όταν ο άνθρωπος βρισκόταν στον παράδεισο, ο πρώτος εκείνος άνθρωπος δεν είχε ανάγκη από ενδυμασία, από ρούχα. Ήταν γυμνός. Αλλ’ όπως τα μικρά παιδιά, ενώ είναι γυμνά, δεν πονηρεύονται καθόλου αλλά παίζουν αθώα κι’ ευτυχισμένα στην αυλή των σπιτιών τους, έτσι και ο άνθρωπος, προτού αμαρτήσει, ήταν αθώος, και η γυμνότητα δεν τον σκανδάλιζε. Ρούχο του ήταν η αθωότητα.

Αλλ’ όταν ο Αδάμ αμάρτησε, τότε έφυγε η αθωότητα και ήρθε η πονηριά. Ο Αδάμ άρχισε να αισθάνεται ντροπή για τη γυμνότητά του κι’ έτρεξε να σκεπάσει το σώμα του με τα πλατιά φύλλα του δέντρου της συκιάς. Αργότερα ο άνθρωπος σκέπαζε τη γυμνότητά του με δέρματα ζώων που σκότωνε. Και όταν προόδεψε και ανακάλυψε τη ρόκα και τον αργαλειό, άρχισε να κατασκευάζει υφάσματα από μαλλί ή από βαμβάκι, και αργότερα από λινό και μετάξι. Έτσι αναπτύχθηκε η βιομηχανία και το εμπόριο των ενδυμάτων.
***
Στην αρχή οι ενδυμασίες ήταν απλές. Σκοπό είχαν να σκεπάσουν τη γυμνότητα και να προφυλάξουν τον άνθρωπο απ’ τις καιρικές μεταβολές του χειμώνα και του καλοκαιριού.
Η ενδυμασία είναι μια από τις ανάγκες του ανθρώπου. Γυμνός δεν μπορεί να περπατήσει στο δρόμο, εκτός αν έχασε το μυαλό του ή – ακόμα χειρότερο – αν έχασε τη ντροπή και έγινε ένας ξετσίπωτος άνθρωπος, άντρας ή γυναίκα.
Αλλ’ όπως τις ανάγκες του φαγητού και του πιοτού η αμαρτία τις διέστρεψε, και το φαγητό έγινε πολυφαγία και γαστριμαργία και το πιοτό έγινε μέθη και ασωτία, έτσι διέστρεψε και τη φυσική ανάγκη της ενδυμασίας. Η κενοδοξία σπρώχνει τον άντρα ή τη γυναίκα να ντύνεται με φανταχτερά και ακριβά ρούχα, για να επιδεικνύεται στους ανθρώπους. Όπως λέει ο Χριστός στην παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου, ο πλούσιος εκείνος ντυνότανε πορφύρα και βύσσο, ρούχα δηλαδή πανάκριβα που φορούσαν μόνο οι βασιλιάδες και οι αυτοκράτορες (Λουκ. 16, 19).
***
Αλλ’ εκτός απ’ αυτό το σκοπό η ενδυμασία, απ’ την πιο αρχαία εποχή, χρησιμεύει και για άλλο σκοπό.
Χρησιμεύει και για να γίνεται κάποια διάκρισης. Άλλη δηλαδή ενδυμασία φορούν οι άντρες, άλλη οι γυναίκες. Κανόνας της Εκκλησίας μας απαγορεύει να ντύνονται οι άντρες με γυναικεία ρούχα και οι γυναίκες με αντρικά. Η απαγόρευσης δε αυτή στηρίζεται και πάνω στην ψυχολογική παρατήρηση, πως μαζί με την αλλαγή των ενδυμάτων γίνεται και μια σχετική αλλαγή σκέψεων και αισθημάτων γύρω από το φύλο. Επίσης στρατιωτικοί, αξιωματικοί και οπλίτες όλων των εθνών, απ’ την ώρα που θα καταταγούν στο στράτευμα βγάζουν την πολιτική τους ενδυμασία και ντύνονται την καθορισμένη στολή του στρατιωτικού. Αλλιώς διατίθεται ο άνθρωπος όταν βλέπει τον αξιωματικό ή το στρατιώτη ντυμένο με τη στρατιωτική στολή και αλλιώς όταν τον βλέπει με τα πολιτικά. Αλλά και οι δικαστικοί σε ορισμένες χώρες όταν ανεβαίνουν στην έδρα για να δικάσουν παρουσιάζονται με ειδική στολή, τη στολή του δικαστικού.
***
Τα λέμε για να δώσουμε μια απάντηση σ’ εκείνους τους μοντέρνους που θέλουν να καταργήσουν την ειδική στολή των κληρικών. Αυτοί θέλουν τον παπά χωρίς ράσο, τον θέλουν με σακάκι και γραβάτα. -Έτσι ο παπάς λένε, θα μπορεί να μπαίνει παντού, σε θέατρα και κινηματογράφους, σε γήπεδα και σε άλλες κοσμικές συγκεντρώσεις και να κινείται ελεύθερα!… Αλλά ποιος μπορεί να αρνηθή, πως το ράσο, που αποτελεί ένα εξωτερικό γνώρισμα του κληρικού, συντελεί κατά κάποιο τρόπο να συστέλλεται ο κληρικός και να μην εκτρέπεται δημοσίως; Μπορείτε να φαντασθήτε τον Ιερέα μας χωρίς ράσο; Θα μοιάζει, όπως είπε κάποιος, σαν μαδημένος κόκορας!
Βέβαια το ράσο δεν κάνει τον παπά, αλλά η ειδικά αυτή περιβολή συντελεί στη διατήρηση κάποιου σεβασμού, τουλάχιστον σε χώρες που δεν κατήργησαν επίσημα τη θρησκεία και δεν έγιναν τυπικά και ουσιαστικά άθεα καθεστώτα. Σε καιρό διωγμών, όπως ήταν οι διωγμοί των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού, οι κληρικοί δεν φορούσαν ιδιαίτερη ενδυμασία, γιατί θα συλλαμβάνονταν αμέσως όλοι, θα εκτελούνταν και οι χριστιανοί θα έμεναν ορφανοί. Θα ήταν μια αφροσύνη. Οι κληρικοί τότε ήταν ντυμένοι όπως και οι λαϊκοί. Κανένας ειδωλολάτρης δεν θα μπορούσε να τους διακρίνει από την εξωτερική τους περιβολή. Οι ήρωες εκείνοι κληρικοί των πρώτων αιώνων δεν διακρίνονταν από την ενδυμασία τους, αλλ’ απ’ την υπέροχη ζωή τους.
Και στους δικούς μας χρόνους σε κράτη άθεα και ολοκληρωτικά, που έχουν κηρύξει φοβερό πόλεμο εναντίον της Χριστιανικής πίστεως και απαγορεύουν την εμφάνιση των κληρικών με την ιδιαίτερη ενδυμασία τους, οι κληρικοί δεν φορούν ράσο. Στην Τουρκία, όπου μισείται θανάσιμα ο χριστιανισμός, ύστερα από την Μικρασιατική καταστροφή απαγορεύθηκε το ράσο. Μόνο μια εξαίρεσης έγινε για τον Πατριάρχη να φοράει ράσο, όταν βγαίνει έξω από το Πατριαρχείο. Έτσι οι Τούρκοι θέλησαν να εκδικηθούν την Ορθόδοξη Εκκλησία, γιατί ξέρουν πολύ καλά πως ο κλήρος ήταν εκείνος που κράτησε 400 χρόνια και δεν άφησε να πεθάνει η εθνική συνείδησης όχι μοναχά στην Ελλάδα αλλά και των άλλων Βαλκανικών λαών. Οι Τούρκοι μισούν το Πατριαρχείο, μισούν τους Ιερείς μισούν και αυτό ακόμα το ράσο. Κυριολεκτικός δαιμονίζονται αν δουν ράσο. Είναι σα να βλέπουν την Ελληνική σημαία. Και πράγματι ράσο και φουστανέλα έκαναν την Ελληνική σημαία!
Και όχι μόνο οι Τούρκοι, αλλά και οι Αμερικανοί και οι Αυστραλοί και άλλοι λαοί δεν θέλουν να βλέπουν ράσο στους δρόμους. Τι τραβούν οι δικοί μας κληρικοί, όταν παρουσιάζονται στα «πολιτισμένα» αυτά κράτη με το ράσο! Μαζεύονται ανάγωγα παιδιά, τους κοροϊδεύουν και τους πετροβολούν. Γι’ αυτό οι περισσότεροι κληρικοί που υπηρετούν στο εξωτερικό αναγκάζονται να φορούν πολιτικοί ενδυμασία.
***
Καλά, θα πει κανείς, καλά οι Τούρκοι, οι Αμερικάνοι και άλλοι δεν θέλουν να βλέπουν τους ιερείς μας να φορούν ράσο αλλά οι Έλληνες, που ξέρουν τι πρόσφερε στην πατρίδα το ράσο, που στους δρόμους και στις πλατείες βλέπουν αγάλματα ιερέων και ιεραρχών που θυσιάστηκαν για γένος, οι Έλληνες πως τολμούν να περιφρονούν και να υποτιμούν το ράσο;
Το ράσο, η ιδιαίτερη αυτή ενδυμασία των ορθοδόξων κληρικών, έχει την ιστορία του, μια ιστορία ζυμωμένη με δάκρυα και αίματα, μια ιστορία που δεν πρέπει ποτέ να την ξεχνάμε.
Μ’ αυτά που λέμε δεν θεωρούμε το ράσο δόγμα τις πίστεως μας κάτι δηλαδή το αμετάβλητο. Αλλά κι όσοι νομίζουν, πως καταργώντας το ράσο και ντύνοντας τους ιερείς με μοντέρνα ενδυμασία θα εκσυγχρονισθεί και θα προοδεύσει η εκκλησία, σφάλουν οικτρά. Δεν φταίει το ράσο για τυχόν αποτυχίες και σκάνδαλα των σημερινών κληρικών. Αυτά, αν καταργηθεί το ράσο όχι μόνο δεν θα λιγοστέψουν, αλλά και θα αυξηθούν. Η εκκλησία μας στις μέρες τις πονηρές που ζούμε δεν έχει ανάγκη εξωτερικών μεταρρυθμίσεων, αλλ’ έχει ανάγκη εσωτερικών αλλαγών. Έχει ανάγκη αγίων και εμπνευσμένων κληρικών που θα φορέσουν και θα τιμήσουν το ράσο και θα το κάνουν λάβαρο των πιο ωραίων αγώνων για τη θρησκευτική, ηθική και εθνική αναγέννηση του Γένους μας.