Στην ομιλία αυτή, αγαπητοί μου, θα μιλήσουμε για το σταυρό.
Πριν έρθει ο Χριστός στον κόσμο, στην αρχαία εποχή, υπήρχε σταυρός.
Αλλά τι σταυρός! Ο σταυρός τότε ήταν γνωστός σαν ένα απαίσιο όργανο εκτελέσεως των ανθρώπων. Όποιος έκανε φοβερό έγκλημα καταδικαζόταν να σταυρωθεί. Έκοβαν από το δάσος δύο ξύλα.
Το ένα ξύλο, το μικρότερο, το στερέωναν κόντρα πάνω στο άλλο. Σχημάτιζαν έτσι σταυρό. Άνοιγαν βαθύ λάκκο στη γη κι εκεί μέσα στερέωναν το σταυρό. Κάρφωναν τον κατάδικο, και όπως ήταν καρφωμένος χέρια και πόδια δεν πέθαινε αμέσως, αλλά βασανιζόταν ώρες πολλές και μέρες ακόμα, ανάλογα με την αντοχή του οργανισμού, και μέσα σε φρικτούς πόνους και σπασμούς του σώματος ο κατάδικος ξεψυχούσε. Τον ξεκρεμούσαν τότε από το σταυρό για να τον θάψουν; Όχι. Τον άφηναν πάνω στο σταυρό και σκυλιά και τσακάλια και όρνια έρχονταν κι έτρωγαν τις σάρκες του. Απαίσιο θέαμα. Φρικτός θάνατος. Σ’ αυτό το θάνατο καταδικάζονταν τα πιο εγκληματικά στοιχεία της κοινωνίας, για να παίρνουν φόβο οι άλλοι και να παραδειγματίζονται.
***
Σ’ αυτό τον ατιμωτικό θάνατο ζήτησαν οι Εβραίοι να καταδικασθεί και ο Χριστός. Ήθελαν με τον τρόπο αυτό της εκτελέσεως να τον ξευτελίσουν μπροστά στα μάτια των ανθρώπων που άλλοτε τον τιμούσαν και τον θαύμαζαν. Ο Χριστός, αν ήθελε, μπορούσε ν’ αποφύγει το θάνατο αυτό. Γιατί κανένας δεν θα μπορούσε να τον πλησιάσει και να τον αγγίξει. Το δαχτυλάκι του μόνο αν κινούσε ο Χριστός, έφτανε να γίνουν στάχτη όλοι οι εχθροί του. Μπορεί κανένας ν’ αγγίξει τον ήλιο; Θα γίνει κάρβουνο. Πολύ περισσότερο δεν μπορούσαν οι Εβραίοι ν’ αγγίξουν το Χριστό και να του κάνουν κακό. Ο Χριστός θέλησε να θανατωθεί και να υποστεί όλο τον εξευτελισμό από μια άπειρη αγάπη προς τον άνθρωπο, για να σώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία και το διάβολο. Μόνο με τη θυσία του, με το αγνό και τίμιο αίμα του, ο αμαρτωλός άνθρωπος λυτρώθηκε. Χωρίς τη σταυρική θυσία ήτανε αδύνατο να σωθεί ο άνθρωπος. Χριστέ, σ’ ευχαριστούμε από τα βάθη της καρδιάς μας, γιατί για τη δική μας σωτηρία σταυρώθηκες!
Από τότε που ο Χριστός σταυρώθηκε στο Γολγοθά, από τότε ο σταυρός, για εκείνους που πιστεύουν στη λυτρωτική θυσία του, πήρε άλλο νόημα. Για τους πιστούς δεν είνε πια το απαίσιο όργανο, με το οποίο οι αρχαίοι καταδίκαζαν σε θάνατο τους ανθρώπους, αλλά έγινε το σωτήριο όργανο, το μέσο εκείνο με το οποίο σώθηκε ο άνθρωπος. Και η μεταβολή αυτή της εννοίας του σταυρού από όργανο καταδίκης σε όργανο σωτηρίας είναι ένα από τα καταπληκτικά θαύματα του Χριστιανισμού. Ο σταυρός, που προ Χριστού προκαλούσε τη φρίκη, ο σταυρός, από την ώρα που πάνω του ο Χριστός ξάπλωσε το πανάχραντό του σώμα και πρόσφερε τον εαυτό του θυσία καθαρή και άμωμη, προκαλεί αισθήματα μιας βαθειάς και απεράντου ευγνωμοσύνης προς Αυτόν που χάριν του ανθρώπου κατέβηκε όλα τα σκαλοπάτια της ταπεινώσεως.
Δεν υπάρχει τίποτε άλλο που να φανερώνει περισσότερο την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο όσο ο σταυρός του Χριστού. Πάνω στο σταυρό με το αίμα του Χριστού γράφτηκε: «Ο Θεός αγάπη εστί» (Α΄ Ιωάν. 4, 8, 16). Γι’ αυτό ο σταυρός έγινε το ιερότερο σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας. Με το σταυρό ξεχωρίζει απ’ όλες τις θρησκείες ο χριστιανικός κόσμος. Αλλά και τίποτε άλλο δεν μισούν περισσότερο οι εχθροί του Χριστού, όσο το σταυρό. Οι Εβραίοι που τον σταύρωσαν έριξαν το σταυρό μέσα σ’ ένα λάκκο με κοπριά. Οι ειδωλολάτρες βασιλιάδες και αυτοκράτορες μισούσαν το σταυρό και γι’ αυτό εξακολουθούσαν να σταυρώνουν ανθρώπους.
Τρακόσα χρόνια βάσταξε ο διωγμός αυτός, έως ότου ήρθε ο Μ. Κωνσταντίνος και τίμησε το σταυρό. Σύμφωνα με το θαυμαστό όραμα που είδε στον ουρανό, στο λάβαρό του έβαλε το σταυρό. Η αγία Ελένη, η μητέρα του, πήγε στα Ιεροσόλυμα, έσκαψε και βρήκε τον τίμιο σταυρό. Στην Κωνσταντινούπολη, τη νέα πόλη, ο Μ. Κωνσταντίνος ύψωσε ένα πελώριο στύλο και έβαλε στην κορυφή του σταυρό, που φωτιζόταν την νύχτα και φαινόταν από όλη την πόλη· είχε δε και επιγραφή: «Είς άγιος, είς Κύριος Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού Πατρός. Αμήν». Ακόμη ο Μ. Κωνσταντίνος απαγόρευσε να εκτελούν ανθρώπους με το σταυρό και έβγαλε διαταγή όποιος βλαστημάει το σταυρό να τιμωρείται αυστηρά. Όλα τα ειδωλολατρικά σύμβολα καταργήθηκαν και έμεινα ο σταυρός αιώνιο σύμβολο της αληθινής θρησκείας.
Σταυρός παντού. Σταυρός στις σημαίες των χριστιανικών στρατευμάτων, σταυρός στις σφραγίδες, σταυρός στα στέμματα των βασιλέων και αυτοκρατόρων, σταυρός στους τρούλους των εκκλησιών, σταυρός στα άμφια των κληρικών, σταυρός στα μνήματα, σταυρός παντού. Η Εκκλησία απαγόρευσε μόνο να χαράζεται ο σταυρός κάτω στους δρόμους και στις πλατείες και να υφαίνεται σε χαλιά και σε τάπητες με τους οποίους στρώνονται τα δάπεδα, και τούτο για να μη καταπατήται και περιφρονήται από τους ανθρώπους. Είναι αμαρτία να πατάει κανείς το σταυρό. Γι’ αυτό οι ιερείς και οι επίτροποι των ναών πρέπει να προσέχουν να μην έχουν χαλιά με σταυρούς, επίσης δε οι νοικοκυρές να μη στρώνουν στα σαλόνια χαλιά που να έχουν πάνω σταυρούς. Μερικοί ασεβείς έφθασαν μέχρι το σημείο να χαράξουν σταυρούς και στα στόμια των υπονόμων και σ’ αυτές ακόμη τις λεκάνες των αποχωρητηρίων! Αυτό πρέπει να το προσέξουν πολύ οι χριστιανοί, γιατί στην εποχή μας η μασονία και η αθεΐα χρησιμοποιούν διάφορα μέσα για να μαγαρίσουν ό,τι ιερό και άγιο έχει η θρησκεία μας. Ιδίως στις μέρες μας οι χιλιασταί, οι αντίχριστοι αυτοί, σαν δαίμονες της κολάσεως, αφρίζουν λες κι’ είναι λυσσασμένοι όταν δουν σταυρό. Προτιμούν να κοπεί το χέρι τους παρά να κάνουν το σταυρό.
***
Αλλά εμείς οι ορθόδοξοι πρέπει, καθώς διδαχθήκαμε από τους αρχαίους διδασκάλους και πατέρας της Εκκλησίας μας, να τιμούμε τον τίμιο σταυρό. Και θα τιμούμε τον τίμιο σταυρό, πρώτα – πρώτα αν κάνουμε κανονικά το σημείο του σταυρού. Το λέμε αυτό, γιατί μερικοί μοντέρνοι χριστιανοί ντρέπονται να κάνουν το σημείο του σταυρού και αν ποτέ παραστεί ανάγκη να κάνουν το σταυρό, δεν τον κάνουν κανονικά, όπως απαιτεί η Εκκλησία μας, αλλά κάνουν μια απλή κίνηση του χεριού τους που δεν είναι σταυρός αλλά εμπαιγμός. Λες και παίζουν βιολί. Ο κανονικός σταυρός, χριστιανέ μου, είναι: να ενώσεις τα τρία δάχτυλα του δεξιού χεριού (Αγία Τριάς, ελέησον τον κόσμον), να φέρεις το χέρι σου στο μέτωπο, κατόπιν στην κοιλιά (Χριστέ, σ’ ευχαριστούμε που από τα ουράνια κατέβηκες στη γη και πήρες σάρκα ανθρώπινη από την Παναγία), να το φέρεις κατόπιν στο δεξιό ώμο και τέλος στον αριστερό (Κύριε, μη με ρίξεις στην κόλαση, αλλά μνήσθητί μου όταν έλθης εν τη βασιλεία σου).
Με τέτοιες ιερές σκέψεις και αισθήματα να κάνεις, ω χριστιανέ ορθόδοξε, το σημείο του σταυρού. Και θα προσέχεις ακόμη περισσότερο η ζωή σου να είναι σύμφωνη με ό,τι διδάσκει ο σταυρός του Κυρίου. Ο σταυρός διδάσκει αλήθεια, δικαιοσύνη, ελευθερία, αυταπάρνηση, πραότητα, ειρήνη, συγχώρηση, αγάπη. Τα έχεις αυτά; Πιστεύεις στον Εσταυρωμένο; Υπακούεις στις εντολές του; Ζεις και συ μια ζωή εσταυρωμένη, σταυρώνοντας το αμαρτωλό εγώ σου και τα πάθη σου; Τότε ο σταυρός που κάνεις, και μια φορά μόνο να τον κάνεις, κάνει θαύματα. Εάν όμως δεν ζεις χριστιανικά αλλά αντιχριστιανικά, με ψευτιά και υποκρισία, με μίσος και κακία, τότε χίλιους σταυρούς να κάνεις δεν σώζεσαι. Και αν θέλεις να μάθεις τι δύναμη έχει ο σταυρός και τι θαύματα κάνει ο σταυρός ενός αληθινού Χριστιανού, πάρε και διάβασε το βιβλίο του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ενός αγίου που όσο λίγοι αγάπησε το σταυρό του Κυρίου και τον κήρυξε σ’ όλη την μαρτυρική του ζωή.

«ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ» ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ