Μιλήσαμε, αγαπητοί μου, μιλήσαμε στην προηγούμενη ομιλία για ξενώνα που ήταν χτισμένος στον αυλόγυρο της εκκλησίας. Τώρα θα μιλήσουμε για ένα άλλο κτίριο που υπήρχε σε μεγάλους ναούς και σε μοναστήρια. Ήταν η βιβλιοθήκη.

Στην αρχαία εποχή, πριν ανακαλυφθεί η τυπογραφία, τα βιβλία ήταν πανάκριβα. Στοιχίζανε μια ολόκληρη περιουσία. Γράφονταν με το χέρι πάνω σε λεπτά δέρματα μικρών ζώων που ονομάζονταν μεμβράνες ή περγαμηνές. Άλλα δε βιβλία γράφονταν πάνω σε φύλλα από πάπυρο, ένα δέντρο που ευδοκιμεί στην πεδιάδα του Νείλου και σε άλλα μέρη.
Πάνω σε μεμβράνες γράφτηκαν και τα βιβλία της Εκκλησίας. Και ποια είναι τα βιβλία της Εκκλησίας; Το πρώτο βιβλίο της Εκκλησίας είναι η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ.
Η Αγία Γραφή διαιρείται σε δυο μέρη. Το πρώτο είναι η Παλαιά Διαθήκη, το δεύτερο είναι η Καινή Διαθήκη. Η Παλαιά Διαθήκη αποτελείται από 49 βιβλία, η Καινή Διαθήκη αποτελείται από 27 βιβλία. Εν όλο 76 βιβλία, μια δηλαδή ολόκληρη βιβλιοθήκη. Η Αγία Γραφή περιέχει το λόγο του Θεού. Στην Αγία Γραφή μιλάει ο Θεός. Μιλάει με γλώσσα ανθρώπινη. Μιλάει με τη γλώσσα προφητών, αποστόλων και άλλων θείων ανδρών. Στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης ακούγεται μια φωνή: «Έρχεται ο Σωτήρας του κόσμου! Άνθρωποι, ετοιμασθείτε να τον υποδεχθείτε…» Στα βιβλία δε της Καινής Διαθήκης ακούγεται η φωνή: «Ο Χριστός ήρθε! Ήρθε ο Λυτρωτής του κόσμου. Λαοί, χαρείτε». Και στο τελευταίο βιβλίο της Αγίας Γραφής, την Αποκάλυψη, που έγραψε ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο νησί της Πάτμου, ακούγεται η φωνή: «Θα έρθει και πάλι για να κρίνει τον κόσμο! Αμαρτωλοί που δεν χύσατε ένα δάκρυ για τις αμαρτίες σας, άπιστοι που δεν πιστέψατε στο Χριστό φοβηθείτε. Πιστοί και δίκαιοι, χαρείτε. Η αλήθεια και το δίκαιο θα επικρατήσουν. Ο Χριστός θα βασιλεύει στους αιώνες των αιώνων».
Όπου κι αν ανοίξει κανείς την Αγία Γραφή, θ’ ακούσει τη φωνή του Θεού. Θα την ακούσει, εάν εννοείται έχει τα αυτιά της ψυχής ανοιχτά.
«Μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν». (Λουκ. 11, 28).
***
Την Αγία γραφή, ανεκτίμητο θησαυρό του Πνεύματος, έχει και την φυλάει η αγία μας Εκκλησία και δεν επιτρέπει σε κανένα να προσθέσει ή να αφαιρέσει τίποτε.
Απ’ όλα δε τα βιβλία της Αγίας Γραφής ξεχωρίζει το Ευαγγέλιο. Γιατί αυτό περιέχει το βίο, τη διδασκαλία και τα θαύματα του κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Κι όταν λέμε Ευαγγέλιο εννοούμε και τέσσερα βιβλία που έγραψαν οι ευαγγελισταί Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς και Ιωάννης. Από αυτά τα τέσσερα Ευαγγέλια η Εκκλησία πήρε διάφορες περικοπές και όρισε να διαβάζονται τις Κυριακές και εορτές και τις άλλες μέρες του έτους. Όλες δε αυτές μαζί περιέχονται σ’ ένα βιβλίο που λέγεται Ευαγγέλιο. Είναι συνήθως επιχρυσωμένο και τοποθετείται πάντοτε πάνω στην αγία τράπεζα. Έτσι η Εκκλησία μας δείχνει τη μεγάλη σημασία που έχει το Ευαγγέλιο στη ζωή των χριστιανών.
Ευαγγέλιο και άγιο ποτήριο βρίσκονται πάνω στην αγία τράπεζα. Όταν βλέπουμε το Ευαγγέλιο και το άγιο ποτήριο, πρέπει να ευχαριστούμε το Θεό για τις μεγάλες αυτές δωρεές και να λέμε: Χριστέ, σ’ ευχαριστούμε για τα εκλεκτά αυτά είδη της θεϊκής τροφής! Τρέφεις τις ψυχές μας άλλοτε με το Ευαγγέλιό σου, με το λόγο σου, που είναι αθάνατο ψωμί του ουρανού, άλλοτε δε με το σώμα σου και το αίμα σου μας μεταδίδεις θεϊκή ζωή, μας δυναμώνεις στον αγώνα εναντίον της αμαρτίας. Χωρίς λόγο Θεού, χωρίς Ευαγγέλιο, και χωρίς θεία κοινωνία είναι αδύνατο να ζήσουμε πνευματικώς.
***
Το ένα βιβλίο της Εκκλησίας, το ανώτερο απ’ όλα είναι το Ευαγγέλιο. Αυτό διαβάζεται κάθε φορά που γίνεται θεία λειτουργία. Δεν υπάρχει θεία λειτουργία που να μη διαβάζεται μια περικοπή από το άγιο Ευαγγέλιο. Όρθιοι στέκονται οι χριστιανοί όταν ακούνε το Ευαγγέλιο.
Εκτός από το Ευαγγέλιο άλλο βιβλίο που διαβάζεται στις θείες λειτουργίες και τις άλλες ακολουθίες είναι ο Απόστολος. Το βιβλίο αυτό περιέχει περικοπές από τις Πράξεις των αποστόλων και τις Επιστολές των αποστόλων, ιδίως από τις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου.
Εκτός από το Ευαγγέλιο και τον Απόστολο υπάρχει κι ένα άλλο βιβλίο, που πολύ συχνά το χρησιμοποιεί η αγία μας Εκκλησία. Είναι το Ψαλτήρι. Στο βιβλίο αυτό περιέχονται εκατόν πενήντα ψαλμοί του Δαυίδ. Είναι υπέροχα θεϊκά τραγούδια που υμνούν το μεγαλείο του Θεού, προφητεύουν τον ερχομό του Χριστού, και ζητούν το έλεος του Θεού για τον αμαρτωλό άνθρωπο.
Αλλά εκτός από τα τρία αυτά σπουδαιότατα βιβλία στην Εκκλησία υπάρχουν και άλλα βιβλία για τη θεία λειτουργία και τις άλλες ιερές ακολουθίες. Αυτά με συντομία είναι τα εξής: Το Ιερατικό, που περιέχει τις ακολουθίες του εσπερινού, του μεσονυκτικού, του όρθρου και τις θείες Λειτουργίες του ιερού Χρυσοστόμου, του Μ. Βασιλείου και των προηγιασμένων. Είναι το ευχολόγιο (μικρό και μεγάλο), που περιέχει τις ακολουθίες των επτά μυστηρίων, πολλές άλλες ακολουθίες και ευχές. Είναι το Ωρολόγιο, που περιέχει τις ακολουθίες των ωρών όλης της ημέρας. Είναι η Παρακλητική ή Οκτώηχος, που περιέχει τους οκτώ ήχους. Είναι το Τριώδιο, που περιέχει τις ακολουθίες της αγίας και Μ. Τεσσαρακοστής. Είναι το Πεντηκοστάριο, που περιέχει τα τροπάρια και τις ακολουθίες που ψάλλονται απ’ την ημέρα του Πάσχα μέχρι την ημέρα της Πεντηκοστής. Είναι τα δώδεκα Μηναία, που κάθε ένα περιέχει τους ύμνους που ψάλλονται στους όρθρους και τους εσπερινούς κάθε ημέρας. Τέλος, είναι το Τυπικό, που οδηγεί τον ιερέα και τον ψάλτη στην κανονική τέλεση των ιερών ακολουθιών.
Αυτά είναι τα λεγόμενα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός της Ορθοδοξίας. Αυτά είναι τα βιβλία που διαβάζανε οι πρόγονοί μας στα χρόνια της σκλαβιάς και εμψυχώνονταν. Οκτωήχι και Ψαλτήρι ήταν κάθε μέρα στα χέρια των μαθητών που πήγαιναν στο κρυφό σχολειό.
Αλλ’ εκτός από τα λειτουργικά αυτά βιβλία οι ναοί των μοναστηριών και μεγάλων εκκλησιών είχαν και άλλα βιβλία θρησκευτικά. Είχαν τις ομιλίες και λόγους μεγάλων πατέρων της Εκκλησίας. Είχαν ακόμη και βιβλία σοφών ανδρών. Με αυτά τα βιβλία τροφοδοτούσαν πνευματικώς το λαό.
Αυτά τότε. Αλλά σήμερα τι γίνεται; Που είναι οι βιβλιοθήκες των ιερών ναών; Λείπουν τα ιερά βιβλία. Λείπει η πνευματική τροφή.
Ως επίσκοπος της ακριτικής περιφέρειας Φλωρίνης διέταξα όλοι οι ενοριακοί ναοί ν’ αγοράσουν αρκετά αντίτυπα ολοκλήρου της Αγίας Γραφής και άλλα θρησκευτικά και ωφέλιμα βιβλία και να σχηματίσουν μια μικρή βιβλιοθήκη, δανειστική βιβλιοθήκη, ώστε ο κάθε ενορίτης να παίρνει απ’ τη βιβλιοθήκη αυτή ό,τι βιβλίο θέλει για να το διαβάζει και να το επιστρέφει. Δόξα τω Θεώ! Σ’ όσες ενορίες υπάρχουν ευλαβείς και ζηλωταί ιερείς γίνεται κάποια κίνησης και πρόοδος στο ζήτημα αυτό. Υπολογίζουμε, ότι γύρω στις 9.000 – 10.000 θρησκευτικά βιβλία υπάρχουν στις ενοριακές βιβλιοθήκες και κυκλοφορούν από χέρι σε χέρι σ’ όλη τη Μητρόπολή μας. Αλλ’ αυτό είναι λίγο. Πότε άραγε θα δώσει ο Θεός ώστε στους μεγάλους τουλάχιστον ναούς θα ιδρυθούν εκκλησιαστικές βιβλιοθήκες και αναγνωστήρια;

«ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ» ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ