Όλα, αγαπητοί μου, όλα όσα γίνονται ή λέγονται μέσα στον ορθόδοξο ναό έχουν τη σημασία τους. Τίποτε δεν λέγεται ή γίνεται άσκοπα. Γιατί αυτοί πούκαναν τις ιερές ακολουθίες ήταν άνθρωποι φωτισμένοι από το Πνεύμα το Άγιο.
Και όπως σε ένα αριστούργημα τέχνης ο καλλιτέχνης φροντίζει ώστε και η τελευταία λεπτομέρεια νάχει το σκοπό της, έτσι και στο αριστούργημα αυτό του Πνεύματος που λέγεται θεία λειτουργία, οι θεοφώτιστοι πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας φρόντισαν ώστε όλες οι λέξεις νάχουν τη σημασία τους. Δυστυχώς ο πολύς λαός, όπως λέγαμε και σε άλλη ομιλία μας, έχει άγνοια των όσων λέγονται και γίνονται μέσα στο ναό. Και η άγνοια αυτή είναι απ’ τις κυριότερες αιτίες, που ο λαός μας δεν αισθάνεται το μεγαλείο της δημοσίας λατρείας. Γι’ αυτό κι’ εμείς γράφουμε τις ομιλίες αυτές, για να διαφωτίσουμε το λαό και να εξηγήσουμε με απλά λόγια το τι γίνεται και λέγεται μέσα στην εκκλησία.
***
Και τώρα μια νέα λεπτομέρεια της θείας λατρείας. Όσοι εκκλησιάζονται και είναι παρόντες μέσα στην εκκλησία όχι μόνο σωματικά αλλά και πνευματικά και παρακολουθούν τη θεία λειτουργία με ευλάβεια, ξέρουν πως όταν πλησιάζει να τελειώσει η θεία λειτουργία, προτού να πούμε το «Πιστεύω», ο διάκονος ή ο ιερεύς λέει: «Τας θύρας, τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν!». Αυτές οι εφτά λέξεις είναι ένα παράγγελμα. Όπως δηλαδή στο στρατό ο σαλπιγκτής δίνει διάφορα παραγγέλματα που πρέπει να τα εκτελέσουν οι στρατιώτες, έτσι και στην Ορθόδοξο Εκκλησία, το στράτευμα του Θεού, ο διάκονος σαλπίζει τα παραγγέλματα και ένα από αυτά είναι και το παράγγελμα «Τας θύρας, τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν!».
Αλλ’ άραγε υπάρχουν αυτιά για ν’ ακούσουν και να εκτελέσουν το παράγγελμα αυτό; Ποιες είναι οι θύρες και σε ποιους απευθύνεται το παράγγελμα;
Οι θύρες, οι πόρτες δηλαδή, που εννοεί το πρόσταγμα είναι δυο λογιών. Είναι πόρτες υλικές και πόρτες πνευματικές.
Κάθε ναός έχει πόρτες. Έχει και την κεντρική πόρτα. Απ’ αυτήν μπαίνουν όσοι εκκλησιάζονται. Στην αρχαία εποχή η Εκκλησία ανέθετε σε ευσεβείς χριστιανούς να κρατούν τα κλειδιά του ναού και να φυλάνε τις πόρτες όταν γινόταν η θεία λειτουργία. Αυτοί λέγονταν πυλωροί ή θυρωροί. Και όπως στο στρατόπεδο, στην είσοδο, στέκεται πάντοτε στρατιώτης – σκοπός, που δεν επιτρέπει στον καθένα να περάσει απ’ την πύλη του στρατοπέδου αν δεν έχει άδεια, έτσι και στην αρχαία Εκκλησία, που ήταν ένα πνευματικό στρατόπεδο, στην κεντρική θύρα του ναού στεκόταν ο πυλωρός και δεν επέτρεπε στον καθένα να μπει μέσα στο ναό. Έτσι απαγορευόταν να μπούν στην εκκλησία άνθρωποι αιρετικοί και άπιστοι, αλλά και χριστιανοί που διέπραξαν σοβαρά αμαρτήματα. Ο πυλωρός στεκόταν άγρυπνος φύλακας του ιερού ναού.
***
Με το πρόσταγμα «Τας θύρας, τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν!», ο διάκονος απευθυνόταν στους πυλωρούς. Είναι σαν να τους έλεγε: Πυλωροί, σεις που η Εκκλησία σας έταξε φύλακες, η θεία λειτουργία προχώρησε. Πλησιάζει η πιο κρίσιμη και ιερή στιγμή της θείας λειτουργίας. Θα γίνει το μεγάλο θαύμα, που δεν πρέπει να δουν τα μάτια των απίστων. Θα γίνει ο καθαγιασμός των τιμίων δώρων. Πνεύμα Άγιο θα έλθη. Το ψωμί θα γίνει τίμιο σώμα του Χριστού και το κρασί θα γίνει τίμιο αίμα του Χριστού. Προσοχή ιδιαίτερη χρειάζεται. Κανένας άπιστος δεν πρέπει να υπάρχει μέσα στο ναό. Φυλάξτε καλά τις πόρτες της εκκλησίας, ω πυλωροί!
Πυλωροί υπήρχαν στην αρχαία Εκκλησία. Δυστυχώς η σημαντική αυτή διακονία έχει καταργηθεί στη νεώτερη Εκκλησία. Αλλ’ Εκκλησία χωρίς πυλωρούς είναι ένα αμπέλι ξέφραγο. Αλλόθρησκοι, αιρετικοί, άπιστοι και άθεοι μπορούν να μπαίνουν μέσα στο ναό και την ώρα που τελείται η θεία λειτουργία να γελούν και να κοροϊδεύουν τη θρησκεία μας. Ακόμη μπαίνουν ελεύθερα και γυναίκες που είναι σχεδόν γυμνές, σαν να επρόκειτο να πάνε σε νυχτερινό κέντρο για να χορέψουν. Επίσης και οι άντρες με κοντομάνικα πουκάμισα και κοντά παντελόνια δεν διστάζουν να μπουν στην εκκλησία. Δεν υπάρχει κανένας να τους πει: Άλτ! Εδώ, κύριοι, δεν είναι κοσμικό κέντρο, αλλά ναός του Θεού.
***
Εμείς στην ακριτική μας περιφέρεια ξαναζωντανέψαμε το θεσμό του πυλωρού. Mε εγκύκλιο συστήσαμε σε κάθε ναό που λειτουργεί την Κυριακή να υπάρχει ένας ευσεβής άντρας ή μια ευσεβής γυναίκα, που να στέκεται στην πόρτα και να μην επιτρέπει να μπαίνουν στο ναό γυναίκες και άντρες που δεν είναι ντυμένοι με σεμνότητα. Στην αρχή συναντήσαμε αρκετές δυσκολίες, αλλά με τη βοήθεια του Θεού και με τις προσπάθειες των ευσεβών προσώπων που θέλησαν να υπηρετήσουν ως πυλωροί, επεβλήθη η τάξις και δεν τολμούν πια ημίγυμνοι άντρες και γυναίκες να μπουν στον ιερό ναό.
Αλλά δυστυχώς σ’ άλλες μητροπόλεις δεν υπάρχει το διακόνημα αυτό του θυρωρού. Οι πόρτες της εκκλησίας είναι αφύλαχτες και έτσι μέσ στην εκκλησία μπορεί να μπει όποιος θέλει με ενδυμασία άσεμνη και προκλητική. Τέτοιες κυρίες, πού ’ρχονται από άλλες επαρχίες στη Φλώρινα, κακομαθημένες όπως είναι, διαμαρτύρονται γιατί δεν τους επιτρέπεται να μπουν μέσ στην εκκλησία και προκαλούν διάφορα επεισόδια. Έχουν την αξίωση να κάνουν ό,τι έκαναν σε άλλες επαρχίες. Γι’ αυτό θα πρεπε ο θεσμός του πυλωρού να εισαχθεί και να επικρατήσει σ’ όλη την Εκκλησία.
***
Αλλά το πρόσταγμα του διακόνου «Τας θύρας, τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν!» δεν απευθύνεται μόνο προς τους ειδικούς υπηρέτες της εκκλησίας που ονομάζονται πυλωροί, αλλ’ απευθύνεται και προς όλους τους χριστιανούς που εκκλησιάζονται. Γιατί και ο καθένας απ’ αυτούς έχει πέντε πόρτες που πρέπει να φυλάξει. Είναι οι πέντε αισθήσεις, η όρασις, η ακοή, η όσφρησις, η γεύσις και η αφή. Αυτές οι πέντε αισθήσεις μοιάζουν με πέντε πόρτες της ψυχής. Μ’ αυτές επικοινωνεί η ψυχή με τον εξωτερικό κόσμο, και χρειάζεται προσοχή, για να μην περάσει από τις πόρτες αυτές ο εχθρός σαν μια αμαρτωλή και πονηρή παράστασης. Ακόμη δε χρειάζεται προσοχή και στη σκέψη και στη φαντασία.
Ω ψυχή μου, κατά τη φρικτή ώρα της θείας λειτουργίας κλείσε όλες της πόρτες και μην αφήνεις κανένα εχθρό, κανένα αισχρό και άπιστο λογισμό να σε ταράζει. Ω ψυχή μου συμαζέψου και γίνε ένας μυστικός θάλαμος, που μέσα σ’ αυτόν θα ακούγεται καθαρά η φωνή του κυρίου που σε καλεί στο θεϊκό συμπόσιο…
Αγαπητοί μου αναγνώσται! Αν δεν υπάρχουν σήμερα πυλωροί σ’ όλες τις εκκλησίες, αυτό είναι μια έλλειψης που βαρύνει τους υπεύθυνους ιερείς και επισκόπους. Αλλά εμείς ακούγοντας το αγγελικό πρόσταγμα «τας θύρας, τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν!» ας το εφαρμόζουμε στον εαυτό μας. Ας γίνουμε προσεκτικοί φύλακες, άγρυπνοι θυρωροί του εσωτερικού μας κόσμου, ώστε να μην αφήνουμε κανένα πονηρό λογισμό να περνάει απ΄τις θύρες της ψυχής. Μάταιε κόσμε, σάρκα και σατανά, αλτ! Μη προχωράτε. Έξω από τις ψυχές μας!… έτσι θα εκτελούμε το θείο πρόσταγμα και θα λατρεύουμε το Θεό «εν πνεύματι και αλήθεια».

«ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ» ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ