1. Ο πόθος που τείνει ολοκληρωτικά στο Θεό, δένει με το Θεό και μεταξύ τους εκείνους που ποθούν.

2. Ο νους που απόκτησε πνευματική αγάπη, δε διανοείται για τον πλησίον του εκείνα που δεν αρμόζουν στην αγάπη.


3. Κρύβει την υποκρισία κάτω από πλαστή αγάπη εκείνος που επαινεί με το στόμα του, αλλά εξουθενώνει με την καρδιά του.


4. Εκείνος που απόκτησε την αγάπη, υπομένει ατάραχα τα λυπηρά και οδυνηρά που του προξενούν οι εχθροί του.



5. Μόνον η αγάπη ενώνει τα κτιστά όντα με το Θεό και μεταξύ τους σε ομόνοια.

6. Αγάπη αληθινή έχει εκείνος που δεν ανέχεται να ακούει υπονοούμενα, ούτε φανερές κατηγορίες κατά του πλησίον.


7. Είναι άξιος τιμής εμπρός στο Θεό και τους ανθρώπους εκείνος που δεν κάνει τίποτε που να καταργεί την αγάπη.


8. Ιδίωμα της ανυπόκριτης αγάπης είναι ο αληθινός λόγος από αγαθή συνείδηση.


9. Κρύβει φθόνο κάτω από πλαστή φιλία, εκείνος που μεταφέρει στον αδελφό τις κατηγορίες κάποιου άλλου εναντίον του.

10. Όπως οι σαρκικές αρετές επισύρουν την δόξα των ανθρώπων, έτσι και οι πνευματικές επισύρουν την δόξα του Θεού.


11. Η αγάπη και η εγκράτεια καθαρίζουν την ψυχή, ενώ η καθαρή προσευχή λαμπρύνει το νου.


12. Εκείνος είναι δυνατός άνθρωπος, ο οποίος αποδιώχνει την κακία με την πράξη και με τη γνώση.

13. Εκείνος που απόκτησε απάθεια και πνευματική γνώση, έλαβε χάρη από το Θεό.

14. Αν θέλεις να νικήσεις τους εμπαθείς λογισμούς, απόκτησε εγκράτεια και αγάπη προς τον πλησίον.

15. Φύλαξε τον εαυτό σου από ακράτεια και μίσος, και δε θα βρεις εμπόδιο στον καιρό της προσευχής σου.


16. Όπως δεν μπορείς να βρεις αρώματα στο βόρβορο, έτσι στην καρδιά του μνησικάκου δεν μπορείς να βρεις ευωδία αγάπης.


17. Να κυριαρχείς γενναία στο θυμό και την επιθυμία, και πολύ γρήγορα θ' απαλλαγείς από τους πονηρούς λογισμούς.


18. Εκτοπίζει την κενοδοξία η κρυφή πνευματική εργασία, και διώχνει την υπερηφάνεια το να μην εξουθενώνεις κανέναν.

19. Ιδίωμα της κενοδοξίας είναι η υποκρισία και το ψεύδος, ενώ της υπερηφάνειας, η οίηση και ο φθόνος.


20. Άρχοντας είναι εκείνος που κυριάρχησε στον εαυτό του και υπέταξε στο λογικό την ψυχή και το σώμα του.


21. Η γνησιότητα του φίλου φανερώνεται στον πειρασμό, όταν μοιραστεί την ανάγκη σου.


22. Ασφάλισε τις αισθήσεις με την ησυχία και κρίνε τους λογισμούς που έρχονται στην καρδιά.


23. Να αντιμετωπίζεις χωρίς μνησικακία τους λογισμούς που προξενούν λύπη. να έχεις όμως εχθρική διάθεση προς τους φιλήδονους λογισμούς.

24. Ησυχία, προσευχή, αγάπη και εγκράτεια, είναι τετράτροχο άρμα που ανεβάζει το νου στους ουρανούς.

25. Λιώσε το σώμα σου με ασιτία και αγρυπνία, και διώχνεις το δήμιο λογισμό της ηδονής.

26. Όπως λιώνει το κερί μπροστά στη φωτιά, έτσι λιώνουν οι ακάθαρτοι λογισμοί μπροστά στο φόβο του Θεού.


27. Είναι μεγάλη ζημία της συνετής ψυχής το να πολυκαιρίσει ο νους σε αξιοκατηγόρητο πάθος.

28. Κάνε υπομονή στα λυπηρά και οδυνηρά που σου στέλνονται, γιατί με αυτά σε καθαρίζει η πρόνοια του Θεού.

29. Αφού απέρριψες την ύλη και απαρνήθηκες τον κόσμο, απαρνήσου τώρα και τους πονηρούς λογισμούς.

30. Έργο χαρακτηριστικό του νου είναι το να ασχολείται πάντοτε με τα λόγια του Θεού.

31. Όπως έργο του Θεού είναι να διοικεί τον κόσμο, έτσι έργο της ψυχής είναι να κυβερνήσει το σώμα.

32. Με ποια ελπίδα θα συναντήσομε το Χριστό, αφού είμαστε δούλοι μέχρι τώρα στις ηδονές;

33. Την ηδονή εκτοπίζουν η κακοπάθεια και η λύπη, είτε θεληματική είτε προερχόμενη από τη θεία πρόνοια.

34. Ύλη των παθών είναι η φιλαργυρία, γιατί αυξάνει τις ηδονές.

35. Η αποτυχία της ηδονής γεννά τη λύπη. Η ηδονή είναι ζευγμένη μαζί με κάθε πάθος.

36. Το μέτρο που έχεις στην αντιμετώπιση του σώματός σου, θα χρησιμοποιήσει ο Θεός αντίστροφα στην ανταπόδοσή Του.

37. Είναι έργα θείας κρίσεως, οι δίκαιες ανταποδόσεις για όσα διαπράχθηκαν με το σώμα.

38. Η αρετή και η γνώση γεννούν αθανασία. Η απουσία τους γεννά το θάνατο.

39. Η κατά Θεόν λύπη εκτοπίζει την ηδονή. Η εκτόπιση της ηδονής είναι ανάσταση της ψυχής.

40. Απάθεια είναι η ακινησία της ψυχής προς την κακία. Είναι αδύνατο να την αποκτήσει κανείς χωρίς το έλεος του Χριστού.

41. Σωτήρας της ψυχής και του σώματος είναι ο Χριστός. Όποιος ακολουθεί τα ίχνη Του(Α΄ Πέτρ. 2, 21), ελευθερώνεται από την κακία.

42. Αν θέλεις να σωθείς, απαρνήσου την ηδονή και ανάλαβε εγκράτεια και αγάπη, μαζί με αδιάλειπτη προσευχή.

43. Ιδίωμα της απάθειας είναι η αληθινή διάκριση. Εκείνος που έχει διάκριση, πράττει τα πάντα με μέτρο και κανόνα.

44. Ο Κύριος και Θεός μας είναι ο Ιησούς Χριστός. Και ο νους που Τον ακολουθεί, δεν θα μείνει στο σκοτάδι(Ιω. 12, 46).

45. Συγκέντρωσε το νου σουκαι πρόσεχε τους λογισμούς σου. όσους βρεις εμπαθείς, πολέμησέ τους.

46. Τρία πράγματα είναι που σου προκαλούν λογισμούς. η αίσθηση, η μνήμη και η κράση του σώματος. Βαρύτεροι λογισμοί είναι εκείνοι που έρχονται από την μνήμη.

47. Εκείνος που του δόθηκε σοφία, γνώρισε τους λόγους των ασώματων όντων, και ποια είναι η αρχή και ποιο το τέλος του κόσμου.

48. Μην παραμελείς την πρακτική αρετή και θα φωτιστεί ο νους σου. Γιατί λέει η Γραφή: "Θα σου ανοίξω αόρατους και απόκρυφους θησαυρούς"(Ησ. 45, 3).

49. Εκείνος που ελευθερώθηκε από τα πάθη, βρήκε χάρη Θεού. Κι εκείνος που καταξιώθηκε και έλαβε γνώση, βρήκε το "μέγα έλεος".

50. Ο νους που ελευθερώθηκε από τα πάθη, γίνεται φωτόμορφος, καθώς καταφεγγίζεται αδιάλειπτα από τις θεωρίες των όντων.

51. Φέγγος της ψυχής είναι η αγία γνώση. όταν το στερηθεί ο ανόητος, βαδίζει μέσα στο σκοτάδι(Εκκλ. 2, 14).

52. Ανόητος είναι εκείνος που ζει στο σκοτάδι, και από κει τον υποδέχεται το σκοτάδι της αγνωσίας.

53. Εκείνος που αγαπά τον Ιησού, θα ελευθερωθεί από την κακία. Και εκείνος που Τον ακολουθεί, θα δει την αληθινή γνώση.

54. Ο νους που ελευθερώθηκε από τα πάθη, βλέπει χωρίς πάθος τα νοήματα, και όταν το σώμα ειναι ξυπνητό, και στον ύπνο του.

55. Ο νους που καθαρίστηκε τελείως, στενοχωρείται μέσα στα όντα και θέλει να βρίσκεται πάντοτε έξω από τα δημιουργήματα.

56. Μακάριος εκείνος που έφτασε στην απέραντη απειρία. Και έφτασε εκείνος που ξεπέρασε όλα τα πεπερασμένα.

57. Εκείνος που σέβεται το Θεό, ερευνά του λόγους Του. Τους βρίσκει ο εραστής της αλήθειας.

58. Ο νους που κινείται από ειλικρίνεια, βρίσκει την αλήθεια. Εκείνος που κινείται από πάθος, δε θα την βρει.

59. Όπως είναι άγνωστος ο Θεός στην ουσία Του, έτσι και στη μεγαλοσύνη Του είναι απέραντος.

60. Της ουσίας (του Θεού) που δεν έχει αρχή και τέλος, ούτε τη φύση της δεν μπορούμε να βρούμε.

61. Σωτηρία όλης της κτίσεως είναι η υπεράγαθη πρόνοια του Κτίστη.

62. Ο Κύριος υποβαστάζει με οικτιρμούς όλους όσοι κινδυνεύουν να πέσουν, και σηκώνει όλους όσοι έπεσαν και συντρίφθηκαν.

63. Ο Χριστός είναι δίκαιος ανταποδότης των ζώντων και των νεκρών και των πράξεων του καθενός.

64. Αν θέλεις να γίνεις κυρίαρχος της ψυχής και του σώματος, κόβε πρώτα τις αιτίες των παθών.

65. Σύζευξε με τις αρετές τις δυνάμεις της ψυχής, και αυτές ελευθερώνονται οπωσδήποτε από τον τυρρανικό ζυγό των παθών.

66. Χαλίνωσε τις ορμές της επιθυμίας με την εγκράτεια, και τις ορμές του θυμού με την πνευματική αγάπη.

67. Η ησυχία και η προσευχή είναι μέγιστα όπλα της αρετής. αυτές οι δύο καθαρίζουν το νου και τον κάνουν διορατικό.

68. Ωφελεί μόνο η πνευματική συνομιλία. Από όλες τις λοιπές, προτιμότερη είναι η ησυχία.

69. Από τους πέντε τρόπους της συνομιλίας, διάλεξε τους τρεις, στον τέταρτο μην πλησιάζεις συχνά, κι από τον πέμπτο φύγε μακριά.

70. Αγαπά την ησυχία εκείνος που δεν έχει πάθος προς τα πράγματα του κόσμου. Αγαπά όλους τους ανθρώπους εκείνος που δεν αγαπά κανένα πράγμα ανθρώπινο.

71. Ἡ συνείδηση εἶναι ἀληθινός δάσκαλος· ὅποιος ὑπακούει σ' αὐτήν, δε σκοντάφτει.

72. Ἡ συνείδηση δέν κρίνει ἐκείνους μονάχα πού ἔφτασαν στό ἄκρο τῆς ἀρετῆς ἤ τῆς κακίας.

73. Ἡ ἄκρα ἀπάθεια κάνει τά νοήματα ἀπαθή. Ἡ ἄκρα γνώση παρουσιάζει τόν ἄνθρωπο στόν Ὑπεράγνωστο.

74. Ἀξιοκατηγόρητη λύπη φέρνει ἠ ἀποτυχία στίς ἡδονές. Ἐκείνος πού καταφρόνησε τίς ἡδονές, μένει χωρίς λύπη.

75. Ἡ λύπη γενικά εἶναι στέρηση ἡδονῆς, εἴτε τῆς θεϊκῆς, εἴτε τῆς κοσμικῆς.

76. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀγαθότητα καί σοφία, τίς ὁποῖες ὅποιος ἐπιτύχει, ζεῖ στόν οὐρανό.

77. Ἄθλιος εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού μέ τά ἔργα του προτίμησε τό σῶμα ἀπό τήν ψυχή΄καί τόν κόσμο ἀπό τόν Θεό.

78. Ἴση ἀγάπη πρός ὅλους ἔχει ὅποιος δέ φθονεῖ τοῦς ἐνάρετους καί ἐλεεῖ τούς κακούς.

79. Ἐκεῖνος θά ἔπρεπε ἀληθινά νά κυβερνᾶ, ὁ ὁποῖος ἐφαρμόζει στήν ψυχή καί στό σῶμα του τούς νόμους τῆς ἀρετῆς.

80. Πνευματικός ἔμπορος εἶναι ἐκεῖνος πού γιά χάρη τῶν μελλόντων ἀγαθῶν ἀπαρνήθηκε ἐξίσου καί τά εὐχάριστα καί τἀ λυπηρά τοῦ κόσμου.

81. Δυναμώνει τήν ψυχή ἡ ἀγάπη καί ἡ ἐγκράτεια, καί τό νοῦ ἡ καθαρή προσευχή καί ἡ πνευματική θεωρία.

82. Ὅταν ἀκοῦς ὠφέλιμο λόγο, μήν κρίνεις ἐκεῖνον πού διδάσκει, γιά νά μη στερηθεῖς τήν ὤφέλιμη νουθεσία.

83. Ἡ πονηρή προαίρεση διανοεῖται κακά, καί τά κατορθώματα τοῦ πλησίον τά βλέπει γιά ἐλαττώματα.

84. Μήν ἐμπιστεύεσαι τό λογισμό σου πού κρίνει τόν πλησίον, γιατί ἀφοῦ ὁ λογισμός σου ἔχει συσσωρευμένη κακία, κάνει καί κακές σκέψεις.

85. Ἡ ἀγαθή καρδιά ἔχει ἀγαθές ἔννοιες. Γιατί οἱ λογισμοί της εἶναι ἀνάλογοι μέ τό ἀγαθό ἀπόθεμά της.

86. Πρόσεχε τούς λογισμούς σου καί φεῦγε ἀπό τήν κακία, γιά νά μή σκοτιστεῖ ὁ νοῦς σου καί βλέπει ἄλλα ἀντ' ἄλλων.

87. Ἀναλογίσου τούς Ἰουδαίους καί ἀσφάλισε τόν ἑαυτό σου· αὐτοί, τυφλωμένοι ἀπό τόν φθόνο, ἔβλεπαν σάν τόν Βεελζεβούλ τόν Κύριο καί Θεό.

88. Ἡ πονηρή ὑπόνοια σκοτίζει τή διάνοια καί τήν κάνει νά βλέπει ἐκεῖνα πού εἶναι δίπλα στόν δρόμο καί ὄχι τό δρόμο.

89. Δίπλα σέ ὅλες τίς ἀρετές βρίσκονται οἱ κακίες, καί γι' αὐτό οἱ πονηροί τίς ἀρετές τἰς παραγνωρίζουν γιά κακίες.

90. Ὅταν ὁ νοῦς χρονίζει στήν ἡδονή ἤ στήν λύπη, πέφτει πολύ γρήγορα στό πάθος τῆς ἀκηδίας.

91. Ἡ καθαρή συνείδηση ἀνυψώνει τήν ψυχή. Ἀκάθαρτος λογισμός τήν φέρνει στά καταχθόνια.

92. Ὅταν κινοῦνται τά πάθη, διώχνουν τήν κενοδοξία· ὅταν πάλι ἐκτοπίζονται, τήν ξαναφέρνουν.

93. Ἄν θέλεις νά ἐλευθερωθεῖς ἀπό ὅλα μαζί τά πάθη, ὁπλίσου μέ ἐγκράτεια, ἀγάπη καί προσευχή.

94. Ὁ νοῦς πού χρονίζει μέ τήν προσευχή κοντά στό Θεό, ἐλευθερώνει άπό τά πάθη τό παθητικό μέρος τῆς ψυχῆς.

95. Ὅταν ὁ Θεός ἐδωσε τήν ὕπάρξη στά ὄντα, ἔνωσε συγχρόνως τά πάντα μέ τήν πρόνοιά Του.

96. Μέ τό νά γίνει δοῦλος, ἐνῶ εἶναι Κύριος, φανέρωσε στήν κτίση τό ἄκρον τῆς πρόνοιάς Του.

97. Ὁ Θεός καί Λόγος, ἀφοῦ σαρκώθηκε χωρίς νά ὑποστεῖ μετατροπή, ἐνώθηκε μέσω τῆς σάρκας Του μέ ὅλη τή κτίση.

98. Παράδοξο θαῦμα γίνεται στόν οὐρανό καί στή γῆ· φάνηκε Θεός πάνω στή γῆ καί ἄνθρωπος στόν οὐρανό,

99. γιά νά ἑνώσει τοῦς ἀνθρώπους μέ τούς ἀγγέλους καί νά χαρίσει σέ ὅλη τή κτίση τή θέωση.

100. Ὁ ἀγιασμός καί ἡ θέωση ἀγγέλων καί ἀνθρώπων εἶναι ἡ γνώση τῆς Ἁγίας καί Ὁμοουσίου Τριάδος.

101. Ἡ ἐλευθερία ἀπό τά πάθη εἶναι συγχώρηση τῶν ἀμαρτιῶν. Ὅποιος δέν ἐλευθερώθηκε μέ τή χάρη ἀπό τά πάθη, δέν ἔλαβε ἀκόμη τή συγχώρηση.