«Ἅγιοι Ἀνάργυροι καὶ θαυμαστοί, δωρεὰν λάβετε, δωρεὰν δότε ἡμῖν».




Ὅταν μιλᾶμε γιὰ Ἁγίους Ἀναργύρους, συνήθως τὸ μυαλό μας πηγαίνει κάπως ἀόριστα στὸν Κοσμᾶ καὶ τὸν Δαμιανό. Ὅμως δὲν εἶναι μόνο αὐτοὶ ποὺ ἔχουν αὐτὸ τὸ προσωνύμιο. Πολλοὶ Ἅγιοι εἶχαν σπουδάσει τὴν ἰατρικὴ καὶ προσέφεραν τὶς ὑπηρεσίες τους σὲ ὅσους τὶς εἶχαν ἀνάγκη, χωρὶς χρήματα καὶ ὄχι μόνο σὲ Χριστιανούς. Οἱ Ἀνάργυροι, ὄχι μόνο δὲν λάβαιναν χρήματα, ἀλλὰ ἔδιναν καὶ ἀπὸ τὰ δικά τους ὅταν χρειαζόταν.

Οἱ τρεῖς δυάδες Ἁγίων – γιατρῶν ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι ἴσως οἱ γνωστότεροι Ἀνάργυροι. Ἡ μνήμη τοὺς ἔχει φτάσει ὡς τὶς ἡμέρες μας. Τὰ θαύματά τους ἦταν καὶ εἶναι πολλὰ καὶ μεγάλα, γι’ αὐτὸ τοὺς τιμοῦσαν ἰδιαίτερα στὸ Βυζάντιο ἀλλὰ καὶ σήμερα.
Δαμιανὸς καὶ Κοσμᾶς οἱ Ρωμαῖοι. († 1 Ἰουλίου). Ἦταν ἀδέλφια, πολὺ γνωστοὶ στὴν Ρώμη ὅπου γεννήθηκαν, θαυματούργησαν καὶ μαρτύρησαν τὸ ἔτος 284 μ.Χ.. Προσέφεραν ἀνιδιοτελῶς τὶς ἰατρικὲς συμβουλές τους σὲ φτωχοὺς ἀλλὰ καὶ σὲ πλούσιους. Πρῶτος ἀπὸ ὅλους τοὺς γιατρούς, ὁ ἴδιος ὁ δάσκαλός τους, τοὺς μίσησε γιὰ τὸ θεραπευτικὸ καὶ θαυματουργικὸ ἔργο τους καὶ στὴν συνέχεια ἀκολούθησαν στὸν φθόνο καὶ οἱ ὑπόλοιποι γιατροὶ τῆς συντεχνίας. Τελικά τους δολοφόνησαν οἱ ὁμότεχνοί τους. Μιὰ μέρα ποὺ οἱ Ἅγιοι μάζευαν βότανα σὲ μία ἀπόκρημνη πλαγιὰ τοὺς ἐπιτέθηκαν καὶ τοὺς ἔριξαν στὸν γκρεμό.
Δαμιανὸς καὶ Κοσμᾶς οἱ Ἀσιάτες. († 1 Νοεμβρίου). Αὐτοὶ οἱ Ἅγιοι ἰατροί, κατάγονταν ἀπὸ τὴν Ἀσία καὶ ἁπλῶς εἶναι συνονόματοι μὲ τὴν πρώτη δυάδα. Οἱ γονεῖς τους ἦταν πολὺ καλοὶ Χριστιανοὶ καὶ τοὺς δίδαξαν τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Τὰ δύο ἀδέλφια σπούδασαν τὴν ἰατρικὴ καὶ πρόσφεραν τὶς ὑπηρεσίες τους δωρεὰν στοὺς ἀσθενεῖς, χωρὶς διάκριση. Δὲν ἔπαψαν ὅμως νὰ διδάσκουν καὶ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ γιατρεύοντας ἔτσι καὶ τὶς ψυχὲς τῶν ἀσθενῶν τους. Οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ Ἀνάργυροι, κοιμήθηκαν εἰρηνικὰ καὶ θάφτηκαν στὴν τοποθεσία Θερεμᾶ.
Κύρος καὶ Ἰωάννης († 31 Ἰανουαρίου). Οἱ Ἅγιοι ἐργάστηκαν στὴν Ἀσία καὶ μαρτύρησαν τὸ ἔτος 292 μ.Χ., τὴν περίοδο ποὺ ἦταν αὐτοκράτορας ὁ Διοκλητιανός. Ἀρχικὰ ὁ Κύρος ἦταν γιατρός. Δίπλα του ὅμως στάθηκε καὶ ὁ ἄλλος φωτισμένος θεραπευτής, ὁ Ἰωάννης. Μαζὶ ἀσκήτεψαν, μαζὶ θεράπευσαν καὶ μαζὶ θαυματούργησαν σὲ ὅσους μὲ πίστη πλησίαζαν τὴν σκήτη τους καὶ ζητοῦσαν τὴν βοήθειά τους.