Η θρησκεία μας, αγαπητοί, η θρησκεία που ίδρυσε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, η χριστιανική θρησκεία, δεν είνε μια σκοτεινή θρησκεία, σαν τις θρησκείες του αρχαίου κόσμου. Όλα τότε ήταν σκοτεινά. Κανένα φως. Βουβοί και αμίλητοι οι άνθρωποι έπρεπε να σκύβουν το κεφάλι τους και να δέχονται χωρίς συζήτηση όλα τα ψέματα που δίδασκαν οι ειδωλολατρικές θρησκείες.
Αλλ’ ούτε και με τη θρησκεία του ψευδοπροφήτου Μωάμεθ μοιάζει η θρησκεία μας. Ο Μωάμεθ προσπάθησε να ξαπλώσει τη θρησκεία του με τη βία, με τα όπλα, με το γιαταγάνι. Σκοτεινή και η θρησκεία του Μωάμεθ. Πολλά στοιχεία τα πήρε απ’ την αρχαία ειδωλολατρία.



Αλλ’ η θρησκεία του Χριστού δεν είνε σκοτεινή. Είνε φως. Είνε ήλιος πνευματικός, που ανέτειλε για να σκορπίσει τα μαύρα σύννεφα της πλάνης και της διαφθοράς. Μέσα σε φοβερό σκοτάδι ζούσαν οι αρχαίοι, σκοτάδι που δεν μπόρεσαν να διαλύσουν μεγάλοι φιλόσοφοι και ρήτορες. Μέσ’ στο σκοτάδι αυτό οι άνθρωποι είδαν την αλήθεια να λάμπει όπως ο ήλιος, και θαύμασαν. «Εγώ – είπε ο Χριστός – ειμι το φως του κόσμου· ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής» (Ιωάν. 8, 12). Δηλαδή εγώ είμαι το φως, όχι μόνο ενός ή δύο λαών, αλλ’ όλης της ανθρωπότητος. Και όπως το φως του ήλιου φωτίζει ολόκληρη τη γη και οι ακτίνες του εισδύουν παντού, έτσι και η διδασκαλία μου έχει προορισμό να ξαπλώση παντού, και όσοι έχουν καλή διάθεση και πιστέψουν σ’ εμένα, αυτοί θ’ αφήσουν πιά το σκοτάδι της πλάνης και της αμαρτίας και θα ’χουν μέσ’ στην καρδιά τους το φως, την αλήθεια, που θα τους δίνει νέα ζωή και χαρά.
Ο Χριστός το φως, η αλήθεια και η ζωή. Ο Χριστός απ’ την ώρα που βγήκε στη δημόσια ζωή δεν έπαψε να διδάσκει τον κόσμο, να σκορπάει παντού το φως. Ο Χριστός δίδασκε συνεχώς. Δίδασκε παντού, στο ναό του Σολομώντος, στις συναγωγές, στα σπίτια, στο ύπαιθρο, στη θάλασσα, παντού. Ο λαός, που δεν είχε μέσα του την υπερηφάνεια, και τη μοχθηρία των φαρισαίων, τον άκουγε με χαρά. Κι όταν τελείωνε η διδασκαλία, έλεγαν: «Ποτέ δεν μίλησε άνθρωπος όπως αυτός ο άνθρωπος» (Ιωάν. 7, 46). Ο λόγος του Χριστού ήταν όλος φως και αλήθεια. Ήταν λόγος παντοδύναμος. Ο Χριστός νικούσε με το θείο λόγο του κάθε ανθρώπινο λόγο. Η δε αγία του ζωή και τα θαύματα έρχονταν να επιβεβαιώσουν την αλήθεια των λόγων του.
Δίδασκε ο Χριστός και καλούσε τους ανθρώπους προς το φως. Και μόνο όσοι ζούσαν μεσ’ στην αμαρτία και δεν ήθελαν να μετανοήσουν αυτοί μισούσαν το φως, μίσησαν τη διδασκαλία του. Αν κάποιος δεν θέλει το φως μπορεί ο ήλιος να ’ναι στο μεσουράνημά του και να λάμπη, αλλ’ αυτός κλείνει τα παράθυρα, κατεβάζει κουρτίνες και μέρα μεσημέρι έχει σκοτάδι. Έτσι κάνουν και οι άνθρωποι που δεν έχουν καλή διάθεση. Ο Χριστός μεσουρανεί, λάμπει σ’ ανατολή και δύσι, αλλ’ αυτοί, νεώτεροι γραμματείς και φαρισαίοι, κλείνονται μέσα στις σκοτεινές σπηλιές της υπάρξεώς τους και δεν θέλουν να γνωρίσουν την αλήθεια και τη ζωή.
Στους αποστόλους ο Χριστός έδωσε εντολή να πάνε σ’ όλα τα μέρη του κόσμου και να κηρύξουν το ευαγγέλιό του. Το κήρυγμα ήταν η κυρία αποστολή τους. Και πράγματι οι απόστολοι ύστερα απ’ την Πεντηκοστή ξεκίνησαν και κήρυξαν παντού το ευαγγέλιο. Χιλιάδες κόσμος πίστεψε στο κήρυγμά τους. Παντού ιδρύονταν εκκλησίες του Χριστού.
Οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων δεν είχαν ναούς. Μαζεύονταν σε σπίτια, σε σπηλιές και σε κατακόμβες. Εκεί τελούσαν τη θεία λειτουργία. Ήταν όλα απλά. Αλλά σε καμία λειτουργία που γινόταν δεν έλειπε το κήρυγμα. Ο ιερεύς που ’κανε τη θεία λειτουργία, πριν να κοινωνήσουν οι πιστοί τα άχραντα μυστήρια, με απλά λόγια μιλούσε για το Χριστό. Μιλούσε με τόση πίστι, ώστε κανένας δεν έμενε ασυγκίνητος. Η διδαχή ήταν απαραίτητη. Οι χριστιανοί μάθαιναν τι πρέπει να πιστεύουν και τι πρέπει να πράτουν και γιατί. Ήξεραν καλά τη θρησκεία τους. Κανένας άπιστος δεν μπορούσε να τους κλονίσει. Ήταν σε θέση και άλλους να διδάξουν και να τους φέρουν στο Χριστό.
Όταν ύστερα από τη νίκη του Μ. Κωνσταντίνου οι χριστιανοί άρχισαν να χτίζουν εκκλησίες, όμορφα κτίρια, και τότε δεν έλειψε το κήρυγμα. Ώρισαν μάλιστα και ιδιαίτερο μέρος στους ναούς για να γίνεται από κει το κήρυγμα. Έστησαν στη μέση του ναού ένα ψηλό βήμα, που το ονόμασαν άμβωνα. Και όπως φανερώνει η λέξις, στον άμβωνα ανέβαινε κανείς με σκάλες από δύο μέρη. Περίφημος ήταν ο άμβωνας της Αγίας Σοφίας, όπως και άλλων ιερών ναών. Σπουδαίος δε για την αρχαιολογική του αξία είναι και ο άμβωνας της Καλαμπάκας. Είναι χτισμένος στη μέση του ναού και έχει δυο σκάλες. Αργότερα ο άμβωνας έφυγε από τη μέση του ναού και προσκολλήθηκε σε μια από τις κολώνες προς το βόρειο μέρος του ναού. Πάνω στους άμβωνες αυτούς ανέβαιναν οι διάκονοι και διάβαζαν το Ευαγγέλιο, αλλά κυρίως ανέβαιναν οι ιεροκήρυκες και δίδασκαν τα μεγαλεία του Θεού. Η διδασκαλία υπήρχε πάντοτε. Ήταν υποχρεωτικό καθήκον όλων των κληρικών. Δεν επιτρεπόταν να μένει τις Κυριακές και τις μεγάλες γιορτές ο ναός χωρίς θείο κήρυγμα.
***
Ο άμβωνας ήταν το βήμα απ’ όπου ακούγονταν οι λόγοι των ιεροκηρύκων. Άστραφτε και βροντούσε ο λόγος του Θεού. Και όπως ο λαγός φοβάται τη βροντή, έτσι και ο διάβολος και οι οπαδοί του φοβούνται το λόγο του Θεού. Όπου ακούγεται ζωντανός λόγος Θεού, εκεί ο διάβολος δεν μπορεί να σταθεί. Γι’ αυτό είναι πνευματική συμφορά να μην ακούγεται λόγος Θεού. Αλλ’ ήρθαν χρόνια πολύ δύσκολα για την Ορθόδοξο Εκκλησία. Ο κλήρος κατέπεσε. Το κήρυγμα δεν ακουγόταν πια όπως πρώτα. Σπάνια περνούσε ιεροκήρυκας για να κηρύξει το λόγο του Θεού. Ο άμβωνας ήταν πια σαν ένα άχρηστο έπιπλο. Γι’ αυτό και ανέβηκε πιο ψηλά, προς την οροφή, και έμοιαζε με περιστερώνα.
Ένα τέτοιο άμβωνα πριν από 30 χρόνια ως ιεροκήρυξ βρήκα στο μητροπολιτικό ναό Γρεβενών. Παρακάλεσα τον τότε επίσκοπο Θεόκλητο και τον κατέβασε χαμηλότερα, και από κει με ελέησε ο Θεός να κηρύξω στα δύσκολα εκείνα χρόνια το λόγο του Θεού.
Ο άμβωνας δεν πρέπει να μένει σε αχρηστία. Είναι ανάγκη κάθε Κυριακή ν’ ακούγεται λόγος Θεού. Θέλετε να δείτε την αξία του κηρύγματος; Ρίξτε μια ματιά σε δυο ενορίες, στη μια ακούγεται λόγος Θεού, στην άλλη όχι. Αμέσως θα δείτε τη διαφορά. Μόνο όπου ακούγεται ο λόγος του Θεού υπάρχουν ζωντανοί χριστιανοί, έτοιμοι ν’ αγωνιστούν κι αυτοί με το όπλο του λόγου του Θεού για τη νίκη και τη δόξα της Εκκλησίας.