Ένα, αγαπητοί μου, ένα απόγευμα σ’ ένα δρόμο, που πήγαινε από τα Ιεροσόλυμα στους Εμμαούς, δυο άνθρωποι περπατούσαν. Ήταν ο Λουκάς και ο Κλεόπας. Ήταν η Κυριακή που αναστήθηκε ο Χριστός. Αλλά το χαρμόσυνο αυτό γεγονός δεν το είχαν ακόμα πληροφορηθεί οι δυο αυτοί μαθηταί. Ζούσαν με τις θλιβερές εντυπώσεις της σταυρώσεως του Χριστού.


Ξαφνικά, ενώ οι δύο μαθηταί βαδίζανε συζητώντας, παρουσιάζεται στο δρόμο ένας άγνωστος διαβάτης, που τους πλησίασε και τους ρώτησε, τι συζητούν και γιατί είναι τόσο λυπημένοι. Αυτοί απάντησαν, ότι συζητούν για τα θλιβερά γεγονότα που έκαναν να συγκλονισθούν όλα τα Ιεροσόλυμα και εξέφρασαν την απορία τους, πως αυτός δεν γνωρίζει τίποτε. Αλλ’ ο άγνωστος, που ήξερε καλά τις Γραφές, άρχισε να τους εξηγεί το μεγάλο μυστήριο, ότι δηλαδή ό,τι έπαθε ο Χριστός ήταν σύμφωνο με το σχέδιο του Θεού, σύμφωνο με τις προφητείες.

Έτσι συζητώντας οι δύο μαθηταί με τον άγνωστο ξένο έφθασαν κοντά στο χωριό, στους Εμμαούς. Ο ήλιος την ώρα εκείνη έγερνε τη δύση. Κι’ ο ξένος έκανε πως ήθελε να φύγει. Αλλά οι δύο εκείνοι μαθηταί δεν τον άφηναν. Είχαν τόσο παρηγορηθεί από τα λόγια του, ώστε τον παρακάλεσαν επίμονα και του είπαν: Μείνε μαζί μας,«Μείνον μεθ’ ημών, ότι προς εσπέραν εστί και κέκλικεν η ημέρα». Και ο ξένος υποχώρησε και έμεινε. Αλλά ποια ήταν η κατάπληξής τους, όταν απ’ τον τρόπο που ο ξένος έκοψε το ψωμί κατάλαβαν πως ήταν ο ίδιος ο Χριστός! Λυπημένοι και μελαγχολικοί οι μαθηταί πριν να τους πλησιάσει ο Χριστός, χαρούμενοι και ευτυχισμένοι μετά, όταν άκουσαν τα θεϊκά του λόγια. Οι καρδιές που ήταν ψυχρές θερμάνθηκαν με την παρουσία του.

***

Χριστέ, μείνε μαζί μας, γιατί ο ήλιος έγειρε και πάει να βασιλέψει. Μείνε μαζί μας…Αυτό που είπαν οι δύο μαθητές το αισθάνονται όσοι πιστεύουν και αγαπούν το Χριστό. Ο χριστιανός, κουρασμένος και πικραμένος από τα διάφορα γεγονότα της ημέρας, όταν ο ήλιος βασιλεύει, την ώρα εκείνη αισθάνεται πιο πολύ την ανάγκη να επικοινωνήσει με το Θεό, να ανοίξει την καρδιά του, να του πει τον πόνο του και να ακούσει την παρήγορη φωνή του. Η φύση το ηλιοβασίλεμα χρωματίζεται με ιδιαίτερο χρώμα που επιδρά στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου και τον διαθέτει για προσευχή.

Η μέρα τελείωσε. Η νύχτα έρχεται. Το σκοτάδι θ’ απλωθεί πάλι στη γή. Χριστέ, μη μας αφήνεις. Μείνε και πάλι μαζί μας. Συ είσαι εκείνος που μας συντροφεύεις και δεν αφήνεις την μελαγχολία να κυριαρχήσει τις ψυχές μας.

Γι΄ αυτό, όταν η καμπάνα του ναού χτυπάει εσπερινό, οι ευλαβείς ψυχές συγκινούνται, κι’ αν δεν μπορούν να πάνε την ώρα εκείνη στην εκκλησία, κάνουν το σταυρό τους και προσεύχονται. Ο δε ευλαβής ιερεύς δεν περπατάει εκείνη την ώρα στους δρόμους, ούτε κάθεται στα καφενεία, αλλά πηγαίνει στην εκκλησία, κάνει το σταυρό του, βάζει το πετραχήλι και αρχίζει την ιερή ακολουθία του εσπερινού. Η δε ακολουθία του εσπερινού είναι μια ωραία και κατανυκτική ακολουθία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.

***

Η ακολουθία του εσπερινού αρχίζει με το «Ευλογητός ο Θεός ημών πάντοτε, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων».

Τα σπουδαιότερα σημεία της ιεράς ακολουθίας του εσπερινού είναι:

1. Ο 103ος ψαλμός, που ονομάζεται προοιμιακός. Ο ψαλμός αυτός είναι μια δοξολογία του Θεού. Ακούγοντας κανείς τον ψαλμό αυτό νομίζει ότι βλέπει να γίνεται μια παρέλαση όλης της φύσεως μπροστά στο θρόνο του Θεού. Το κάθε δημιούργημα, έμψυχο και άψυχο, προσφέρει με το δικό του τρόπο δοξολογία στο Θεό. Άγγελοι, άνθρωποι, βουνά, κάμποι, ποταμοί, δέντρα, πουλιά, ζώα, θηρία, ήλιος, φεγγάρι, θάλασσα, ψάρια, όλα έχουν την ύπαρξη τους από τον παντοδύναμο και πανάγαθο Θεό. Μια στιγμή να πάψει ο Θεός να ενδιαφέρεται για τη γη, όλα θα καταστραφούν μονομιάς και θα εξαφανισθούν.

2. Ύστερα από τον ψαλμό ο ιερεύς απευθύνει στο Θεό μια σειρά από δώδεκα αιτήσεις, που όλες μαζί λέγονται μεγάλη συναπτή. Παρακαλεί το Θεό για τις διάφορες ανάγκες των χριστιανών. Μετά τη συναπτή ψάλλονται διάφορα τροπάρια και μετά το δοξαστικό γίνεται η είσοδος του εσπερινού και ψάλλεται ένας από τους πιο αρχαίους ύμνους της Εκκλησίας. Είναι το «Φώς ιλαρόν αγίας δόξης, αθανάτου Πατρός, ουρανίου, αγίου, μάκαρος, Ιησού Χριστέ, υμνούμεν Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Θεόν. Άξιον σε εν πάσι καιροίς υμνείσθαι φωναίς αισίαις, Υιέ Θεού, ζωήν ο δίδους. Διό ο κόσμος σε δοξάζει». Η έννοια του ύμνου είναι: Συ Χριστέ, σκόρπισες σ’ όλο τον κόσμο ένα γλυκό και παρήγορο φως. Μια μικρή, πολύ μικρή εικόνα του φωτός αυτού είναι το φως του ήλιου. Τώρα που ο ήλιος βασιλεύει ήρθαμε στο ναό σου εδώ και με καρδιά γεμάτη ευγνωμοσύνη για όλα τα καλά που εσύ μας δίνεις, σε υμνούμε και μαζί με’ σένα υμνούμε και τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα.

3. Μετά το « Φως ιλαρόν » ψάλλεται το προκείμενο, που είναι ένας στίχος από τους Ψαλμούς. Το προκείμενο αλλάζει κάθε μέρα. Το Σάββατο ψάλλεται το «Ο Κύριος εβασίλευσεν, ευπρέπειαν ενεδύσατο». Μετά το προκείμενο, εάν είναι γιορτή, διαβάζονται και περικοπές από την Αγία Γραφή, που λέγονται αναγνώσματα.

4. Μετά τα αναγνώσματα ο ιερεύς απαγγέλλει μια νέα σειρά δεήσεων που αρχίζει με το « Είπωμεν πάντες» και τελειώνει με το «Καταξίωσον, Κύριε, εν τη εσπέρα ταύτη…». Οι πιστοί κλίνουν το κεφάλι όταν ο ιερεύς διαβάζει την ευχή. Ψάλλονται εν συνεχεία ορισμένα τροπάρια, τα απόστιχα, προς τιμήν του αγίου που γιορτάζει, με το δοξαστικό τους.

5. Έπειτα απαγγέλλεται η ευχή του Συμεών, που κράτησε το Χριστό στην αγκαλιά του την ημέρα της υπαπαντής. Η ευχή είναι:«Νυν απολύεις τον δούλον σου, Δέσποτα, κατά το ρήμα σου εν ειρήνη, ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου, ο ητοιμάσα κατά πρόσωπον πάντων των λαών σου Ισραήλ». Το νόημα της ευχής αυτής του Συμεών είναι: Τώρα Χριστέ, που αξιώθηκα να δω εσένα, που είσαι η σωτηρία όλων των λαών, τώρα πια πάρε με απ’ την ζωή ετούτη. Είδα ότι ποθούσα να δω. Μου έδωσες ότι σου ζήτησα.

6. Τέλος λέγεται ο «Άγιος ο Θεός, άγιος ισχυρός…», το «Πάτερ ημών», ψάλλεται το απολυτίκιο της γιορτής και ο ιερεύς κάνει απόλυσι. Παρακαλεί, ο Χριστός, ο αληθινός Θεός μας, δια των πρεσβειών της Θεοτόκου και όλων των αγίων να ελεήσει και σώσει ημάς «ως αγαθός και φιλάνθρωπος και ελεήμων Θεός».

***

Η ιερή ακολουθία του εσπερινού δεν βαστάει περισσότερο από μισή ώρα. Στις παλαιότερες εποχές, που οι άνθρωποι αγαπούσαν την Εκκλησία, πήγαιναν στον εσπερινό και προπαντός στον εσπερινό του Σαββάτου. Αλλά δυστυχώς τώρα ψυχράθηκε η ευλάβεια και τον εσπερινό του Σαββάτου τον κάνει συνήθως μόνος του ο ιερεύς. Υπάρχουν όμως και χριστιανοί που διατηρούν τις ιερές αυτές συνήθειές. Στην Πρέσπα υπάρχει ένα μικρό χωριό, οι Καρυές, που μόλις χτυπάει η καμπάνα εσπερινό πηγαίνουν στην Εκκλησία και παρακολουθούν με κατάνυξη την ακολουθία. Σπάνια παραδείγματα ευσεβείας. Τώρα δεν κάνουν οι άνθρωποι εσπερινό στους ναούς, αλλά κάνουν το σατανικό εσπερινό στα αμαρτωλά κέντρα. Κάθε βράδυ τα κέντρα είναι γεμάτα. Αλλά και γι’ αυτούς που δεν εκκλησιάζονται η Εκκλησία δεν παύει να δέεται.


«ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ» ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ